نقش میانجی توانمندسازی روان‌شناختی در تبیین ارتباط رهبری تحول‌آفرین و درگیری شغلی کارکنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدة علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران

2 کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات زنجان، زنجان، ایران

3 دانشجوی دکتری، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

 هدف از این پژوهشتحلیل ارتباط رهبری تحول‌آفرین و درگیری شغلی کارکنان با میانجی‌گری توانمندسازی روان‌شناختی بود. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ شیوة گردآوری داده‌ها توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعة آماری کارکنان ادارة کل آموزش‌وپرورش استان کردستان است که تعداد آن‌ها 200 نفر می‌باشد. نمونه‌ای به حجم 127 آزمودنی به شیوة نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامة رهبری تحول‌آفرین برنز و بس، توانمندسازی روان‌شناختی وتن و کمرون، و پرسشنامة درگیری شغلی کاننگو بود که روایی ظاهری و پایایی آن‌ها به ترتیب با استناد به نظر متخصصان و ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با آزمون‌های همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده و چندگانه، و تحلیل مسیر انجام گرفت. نتایج نشان داد ترکیبی از مؤلفه‌های رهبری تحول‌آفرین نقش معناداری در پیش‌بینی درگیری شغلی کارکنان داشتند. نتایج همچنین نشان داد توانمندسازی روان‌شناختی می‌تواند نقش میانجی را در ایجاد یا افزایش ارتباط بین مؤلفه‌های رهبری تحول‌آفرین و درگیری شغلی کارکنان ایفا کند.
 
 

کلیدواژه‌ها


. اسکندری، فریدون، پازارگادی، مهرنوش، زاغری‌تفرش، منصوره، ربیع‌سیاهکلی، سهیلا و شغلی، علیرضا (1392). ارتباط بین توانمندسازی روان‌شناختی پرستاران با میزان تعهد عاطفی آن‎ها در بیمارستان‌های استان زنجان. مجلة مراقبت‌های پیشگیرانه در پرستاری و مامایی، دورة 3، شمارة 2، صفحات 60-47.
2. اکبری، مینا، کارنما، اسدالله و ملاحسینی، علی (1392). بررسی رابطة بین رهبری تحول‌آفرین و عملکرد سازمانی (نمونه‌پژوهی: سازمان‌های دولتی استان کرمان). توسعة سازمانی پلیس، شمارة 45، صفحات 86-63.
3. امیدی، علیرضا، زارع، قاسم و صفری، سمیه (1389). نقش واسطه‌ای توانمندسازی روان‌شناختی در ارتباط بین رهبری تحول‌گرا و تعهد سازمانی در سازمان تربیت بدنی. نشریة علوم حرکتی و ورزش، سال 8، شمارة 15، صفحات 93-82.
4. امیدی، علیرضا، صفری، سمیه و مرادی، محمدرضا (1391). رابطة بین انگیزش مشارکت، توانمندسازی روان‌شناختی و تعهد عاطفی کارکنان سازمان تربیت‌بدنی. نشریة مدیریت ورزشی، شمارة 15، صفحات 85-69.
5. آغاز، عسل، امیرخانی، طیبه و عبدالله‌پور، مونا (1390). بررسی ارتباط میان رهبری تحول‌آفرین و سرمایة اجتماعی: رویکردی تطبیقی به نگرش‌های کارکنان و مدیران. دانشور رفتار مدیریت و پیشرفت، سال 18، شمارة 47، صفحات 162-147.
6. جاودانی، محمد (1390). بررسی رابطة رهبری تحول‌آفرین و تعامل‌گرا با تعهد سازمانی معلمان. پژوهش‌نامة مبانی تعلیم و تربیت، سال 1، شمارة 1، صفحات 158-143.
7. جزینی، علیرضا و نوائی، مجید (1392). تأثیر سبک رهبری تحول‌آفرین بر نوآوری سازمانی در سازمان پلیس پیشگیری ناجا. فصل‌نامة انتظام اجتماعی، سال 5، شمارة 3، صفحات 49-31.
8. جعفری‌نیا، سعید، منشدی، منصور و جعفری، کاظم (1391). بررسی رابطة بین سبک رهبری تحول‌آفرین و بهبود عملکرد آموزش‌دهنده. فصل‌نامة مطالعات منابع انسانی، سال 2، شمارة 6، صفحات 88-73.
9. چوپانی، حیدر، سیادت، سید علی، کاظم‌پور، مریم، رحیمی، رئوف و ملکی‌حسنوند، مسلم (1392). افزایش یادگیری در سازمان‌ها در پرتو نقش‌آفرینی رهبران تحول‌آفرین در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 1392-1391. فصل‌نامة مدیریت سلامت، دورة 16، شمارة 51، صفحات 50-37.
10. حسن‌پور، اکبر، عباسی، طیبه و نوروزی، مجتبی (1390). بررسی نقش رهبری تحول‌آفرین در توانمندسازی کارکنان. مدرس علوم انسانی- پژوهش‌های مدیریت در ایران، دورة 15، شمارة 1، صفحات 188-167.
11. حسن‌زاده، عبدالمجید، رجای‌پور، سعید و نوری، ابوالقاسم (1392). شفافیت نقش و توانمندی روان‌شناختی. چشم‌انداز مدیریت دولتی، شمارة 14، صفحات 155-135.
12. خالصی، نادر، صالحی، مسعود، مرادی، فردین، احدی‌نژاد، بهمن، محمدی، رامین و روحانی، بهزاد (1391). رابطة رهبری خدمت‌گزار و درگیری شغلی کارکنان بیمارستان‌های آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 1389. فصل‌نامة مدیریت سلامت، سال 15، شمارة 47، صفحات 32-23.
13. رمضانی‌نژاد، رحیم، همتی‌نژاد، مهرعلی، اندام، رضا، زارع، صبا و صادق‌پور، نعمت‌الله (1390). رابطة سبک‌های رهبری تحول‌گرا و عمل‌گرای مدیران با تعهد سازمانی دبیران تربیت بدنی. دوفصل‌نامة پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال 1، شمارة 1، صفحات 72-63.
14. زاهدی، شمس‌السادات و خیراندیش، مهدی (1387). تأثیر رهبری تحول‌‌آفرین بر رفتار شهروندی کارکنان: مطالعة موردی در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران. فصل‌نامة مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال 2، شمارة 5، صفحات 29-9.
15. ساعتچی، محمود و عزیزپور‌شوبی، علی‌اکبر (1384). طراحی الگوی رهبری اثربخش دانشگاهی. دوماهنامة دانشور رفتار، سال 12، شمارة 11، صفحات 18-1.
16. سلاجقه، سنجر، پوررشیدی، رستم و موسایی، محمود (1392). تحلیل توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان و رابطة آن با مدیریت دانش. فصل‌نامة مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 23، شمارة 72، صفحات 118-99.
17. سیادت، سیدعلی، چوپانی، حیدر، حیات، علی‌اصغر، کاظم‌پور، مریم (1392). شناسایی الزام‌ها و پیامدهای رهبری تحول‌آفرین در سازمان‌ها. نشریة صنعت لاستیک ایران (مدیریت)، شمارة 70، صفحات 73-61.
18. شاه‌حیدری‌پور، رضوان و کمالیان، امین‌رضا (1391). بررسی رابطة عدالت سازمانی و توانمندسازی روان‌شناختی. مجلة مدیریت فرهنگ سازمانی، دورة 10، شمارة 1، صفحات 201-175.
19. شعبانی، علی و تقوی قره‌بلاغ، حسین (1390). بررسی رابطة رهبری تحول‌آفرین با رفتار مدنی سازمانی در کتابخانه‌های دانشگاه تهران. نشریة تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی، سال 45، شمارة 57، صفحات 62-39.
20. صالحی، مسلح، قلتاش، عباس و مرتضایی، حدیثه (1392). رابطة خلاقیت و مشارکت با توانمندسازی اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (مطالعة موردی واحد مرودشت) . فصل‌نامة رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 4، شمارة 3، صفحات 116-99.
21. صمدی، پروین و کریم‌پور، سیده طاهره (1390). ارتباط رهبری تحول‌آفرین با خلاقیت دبیران. فصل‌نامة تعلیم و تربیت، شمارة 107، صفحات 139-119.
22. صمدی‌میرکلایی، حسین، آقاجانی، حسنعلی و صمدی‌میرکلایی، حمزه (1392). بررسی رابطة میان رهبری تحول‌آفرین و توانمندسازی روان‌شناختی کارکنان (مطالعة موردی: ادارة آموزش‌وپرورش شهرستان بابلسر) . فصل‌نامة رهبری و مدیریت آموزشی، سال 7، شمارة 1، صفحات 138-117.
23. غفوری، فرزاد، اشرف گنجویی، فریده، دهقان، آیت‌الله و حسینی، سیده مهسا (1388). ارتباط بین سبک رهبری مدیران با خلاقیت معلمان تربیت بدنی. فصل‌نامة مدیریت ورزشی، شمارة 2، صفحات 234-215.
24. فروزنده‌ دهکردی، لطف‌الله، شخصیان، فاطمه و سادات‌حسینی، فرزانه (1391). شناسایی آموزه‌های دینی مؤثر بر شکل‌گیری رهبری تحول‌گرای موثق (ATL) براساس مطالعة تطبیقی متون اسلامی و غربی (با استفاده از تکنیک دلفی فازی) . پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال 5، شمارة 18، صفحات 133-109.
25. قربانی‌زاده، وجه‌الله (1392). رابطة هوش معنوی و اخلاقی با رهبری تحول‌آفرین. فصل‌نامة اخلاق در علوم و فناوری، سال 8، شمارة 2، صفحات 13-1.
26. قره‌باغی، نسترن و رحیم‌نیا، فریبرز (1392). بررسی نقش واسط هوش هیجانی مدیران در تأثیر سبک رهبری تحول‌گرا بر عملکرد زمینه‌ای کارکنان. پژوهش‌نامة مدیریت تحول، سال 5، شمارة 10، صفحات 44-25.
27. گل‌پرور، محسن، وکیلی، نفیسه و آتش‌پور، سیدحمید (1390). رابطة دشواری هدف و رهبری تحول‌گرا با رفتار شهروندی سازمانی و تعهد عاطفی. دانشور رفتار مدیریت و پیشرفت، سال 18، شمارة 50، صفحات 190-177.
28. لطفی، فرهاد، مختارپور، صدیقه، مؤمنی‌زاده، اکبر، امینی، میترا و کجوری، جواد (1391). بررسی سبک رهبری مدیران گروه‌های آموزشی دانشکدة پزشکی شیراز و ارتباط آن با تعهد سازمانی. مجلة پزشکی هرمزگان، سال 16، شمارة 3، صفحات 239-233.
29. مرادی، محمدرضا، حمیدی، مهرزاد، سجادی، سید نصرا...، جعفری، اکرم و مرادی چالشتری، جواد (1390). رابطة سبک‌های رهبری تحول‌آفرین – تبادلی و رفتار شهروندی سازمانی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران. فصل‌نامة مدیریت ورزشی، شمارة 8، صفحات 150-125.
30. میرکمالی، سید محمد، چوپانی، حیدر، حیات، علی‌اصغر و غلام‌زاده، حجت (1391). بررسی تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی نیروهای دانشگر شرکت ملی نفت ایران. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دورة 2، شمارة 1، صفحات 155-137.
31. میرهاشمی، مالک و پاشا‌شریفی، حسن (1389). رابطة بین ادراک از عوامل محیط کار (نقش‌های شغلی، ویژگی‌های شغل، سبک نظارتی و ساختار سازمانی) و سطح درگیری شغلی اعضای هیئت علمی. فصل‌نامة مطالعات روان‌شناختی، دورة 6، شمارة 4، صفحات 83-57.
32. میرهاشمی، مالک و حنیفی، کورش (1390). رابطة بین کارآفرینی و درگیری شغلی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. فصل‌نامة اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، سال 7، شمارة اول، صفحات 158-141.
33. ناظم، فاتح و حدادپور، سمانه (1392). ارائة الگوی ساختاری عدالت سازمانی بر اساس سبک‌های رهبری تحول‌گرا و عمل‌گرا در دانشگاه آزاد اسلامی. فصل‌نامة رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 4، شمارة 1، صفحات 66-51.
34. نعامی، عبدالزهرا، تقی‌پور، آذین و نیسی، عبدالکاظم (1390). رابطة فرهنگ سازمانی با انگیزش شغلی، اشتیاق شغلی و رفتارهای نوآورانه با میانجی‌گری توانمندسازی روان‌شناختی. مجلة علوم رفتاری، دورة 5، شمارة 4، صفحات 333-325.
35. نیستانی، محمدرضا، چوپانی، حیدر، غلام‌زاده، حجت و زارع‌خلیلی، مجتبی (1391). بررسی رابطة بین رهبری تحول‌آفرین با توانمندسازی کارکنان کویر تایر بیرجند. فصل‌نامة مدیریت صنعتی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، سال 7، شمارة 20، صفحات 64-49.
36. ودادی، احمد و مهرآرا، احمد (1392). بررسی رابطة بین توانمندسازی روان‌شناختی و تعهد سازمانی (مطالعة موردی ادارات امور مالیاتی شهر تهران). پژوهش‌نامة مالیات، شمارة 18، صفحات 179-161.
37. یاسمی‌نژاد، پریسا، گل‌محمدیان، محسن، بشلیده، کیومرث و مؤمنی، خدامراد (1392). رابطة تیپ‌های شخصیتی A و B با درگیری شغلی در اعضای هیئت علمی. فصل‌نامة مشاورة شغلی و سازمانی، دورة 5، شمارة 17، صفحات 137-122.
38. یعقوبی، نورمحمد، مقدمی، مجید و کیخا، عالمه (1389). بررسی رابطة بین رهبری تحول‌آفرین و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان. پژوهش‌نامة مدیریت تحول، سال 2، شمارة 4، صفحات 96-64.
 
 
39. Albrecht, S.L. & Andreetta, M. (2011). The influence of empowering leadership, empowerment and engagement on affective commitment and turnover intentions in community health service workers Test of a model. Leadership in Health Services, 24(3), 228-237.
40. Allameh, S.M, Heydari, M. & Davoodi, S.M. (2012). Studying the relationship between transformational leadership and psychological empowerment of teachers in Abade Township. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (31), 224-230.
 
41. Avey, J.B., Hughes, L.W., Norman, S.M. & Luthans, K.W. (2008). Using positivity, transformational leadership and empowerment to combat employee negativity. Leadership & Organization Development Journal, 29(2), 110-126.
 
42. Bakker, A.B. & Demerouti, E. (2008). Towards a model of work engagement. Career Development International, 13(3), 209-223.
 
43. Bakker, A.B. & Demerouti, E. (2009). The crossover of work engagement between working couples A closer look at the role of empathy. Journal of Managerial Psychology, 24(3), 220-236.
44. Bartram, T. & Casimir, G. (2007). The relationship between leadership and follower in-role performance and satisfaction with the leader. Leadership & Organization Development Journal, 28(1), 4-19.
 
45. Clark, D.M.T. & Loxton, N.J. (2012). Fear, psychological acceptance, job demands and employee work engagement: An integrative moderated meditation model. Personality and Individual Differences, (52), 893-897.
46. Gill, A. & Fitzgerald, S. (2010). The relationship between transformational leadership and employee desire for empowerment. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(2), 263-273.
 
47. Lu, C.Q., Wang, H.J., Lu, J.J, Du, D.Y. & Bakker, A.B. (2014). Does work engagement increase person–job fit? The role of job crafting and job insecurity. Journal of Vocational Behavior, (84), 142-152.
48. Quinones, M. Broeck, A.V. & Witte, H.D. (2013). Do job resources affect work engagement via psychological empowerment? A mediation analysis. Journal of Work and Organizational Psychology, (29), 127-134.
49. Schaufeli, W.B., Bakker, A.B. & Salanova, M. (2006). The Measurement of Work Engagement With a Short Questionnaire A Cross-National Study. Educational and Psychological Measurement, 66(4), 701-716.
50. Skaalvik, E.M. & Skaalvik, S. (2013). Teachers’ perceptions of the school goal structure: Relations with teachers’ goal orientations, work engagement, and job satisfaction. International Journal of Educational Research, (62), 199-209.
51. Swanberg, J.E., McKechnie, S.P., Ojha, M.U. & James, J.B. (2011). Schedule control, supervisor support and work engagement: A winning combination for workers in hourly jobs?. Journal of Vocational Behavior, (79), 613-624.
52. Taylor, T.M. (2014). The relationship between transformational leadership and staff and faculty work engagement. Dissertation degree of Doctor Philosophy, North central University.
 
53. Vincent-Hoper, S. & Muser, C. (2012). Transformational leadership, work engagement, and occupational success. Career Development International, 17(7), 663-682.
54. Yakin, M. & Erdil, O. (2012). Relationships between self-efficacy and work engagement and the effects on job satisfaction: a survey on certified public. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (58), 370-378.
55. Zhang, X. & Bartol, K. (2010). Linking empowering leadership and employee creativity: The influence of psychological empowerment, intrinsic motivation, and creative process engagement. Academy of Management Journal, 53(1), 107-128.