بررسی تأثیر سلامت سازمانی درک‌شده توسط کارکنان بر رفتارهای شهروندی سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 استادیار، دانشکدة مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 کارشناس‌‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی تأثیر سلامت سازمانی درک‌شده توسط کارکنان بر رفتارهای شهروندی سازمانی با تأکید بر نقش فرسودگی شغلی و تعهد سازمانی است. جامعة آماری تحقیق حاضر نیروهای تمام‌وقت ستادی ادارۀ ‌کل مخابرات استان قم بودند که با روش نمونه­گیری تصادفی ساده براساس فرمول کوکران 171 از آن‌ها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود. برای بررسی پایایی پرسشنامه، آلفای کرونباخ محاسبه شد. همچنین، به‌دلیل به‌کارگیری پرسشنامه‌های استاندارد روایی پرسش‌ها مورد تأیید بوده است. داده­های جمع‌آوری‌شده با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزارهای SPSS16 و AMOS20 تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد سلامت سازمانی بر فرسودگی شغلی تأثیر معکوس و معنادار، و بر تعهد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین، فرسودگی شغلی بر دو متغیر تعهد سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی تأثیر معکوس و معنادار دارد، و تعهد سازمانی و سلامت سازمانی بر رفتارهای شهروندی سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارند.

کلیدواژه‌ها


  1. ایمانی، جواد، و امین شایان جهرمی، شاپور (1392). رابطة بین عدالت سازمانی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی در بین مدارس استثنایی استان هرمزگان. فصل‌نامة نوآوری‌های مدیریت آموزشی، سال 8، شمارة 2، صفحات 43-29.
  2. بهارلو، مصطفی، بشلیده، کیومرث، هاشمی شیخ شبانی، سید اسماعیل، و نعامی، عبدالزهرا (1393). بررسی رابطة الگوی تبادل رهبر -عضو و رفتار شهروندی سازمانی، نقش واسطه‌ای توانمندسازی روان‌شناختی و تعهد سازمانی. فصل‌نامة مدیریت فرهنگ ‌سازمانی، دورة 12، شمارة اول، صفحات 19-1.
  3. پورسلطانی، حسین، و امیرجی نقندر، رامین (1392). ارتباط تعهد سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی معلمان تربیت ‌بدنی شهر مشهد در سال 1390. فصل‌نامة مدیریت ورزشی، دورة 5، شمارة 16، صفحات 147-127.
  4. جعفری، حسن، صادقی، احمد، و خدایاری زرنق، رحیم (1390). رابطة رفتار شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان در بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد تهران. فصل‌نامة علوم بهداشتی جندی شاپور، سال 3، شمارة 1، صفحات 55-47.
  5. حجت‌خواه، سید محسن، زکی­یی، علی، و علیخانی، مصطفی (1391). رابطة تاب‌آوری و سلامت سازمانی با فرسودگی شغلی در معلمین زن مقطع ابتدایی شهر کرمانشاه.  فصل‌نامة روان‌شناسی صنعتی سازمانی، سال 3، شمارة 11، صفحات 44-35.
  6. حمدی، کریم، و مرادی دولاما، سمیه (1390). بررسی رابطة بین رفتار شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی (مطالعة موردی شرکت فرد آذربایجان). فصل‌نامة فراسوی مدیریت، شمارة 19، سال 5، صفحات 50-33.
  7. خالصی، نادر، شمس، لیدا، یگانه، سمیه، جعفری­پویان، ابراهیم، نصیری، طه، روستایی، نرگس، و مرادی­زاده، طیبه (1391). ارتباط سلامت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران. دوماهنامة پیاورد سلامت، دورة 6، شمارة 6، صفحات 422-412.
  8. زمینی، سهیلا، حسینی نسب، داوود، زمینی،و  سمیرا و زارعی، پروین (1390).بررسی رابطة فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی و فرسودگی شغلی در میان کارکنان دانشگاه تبریز. فصل‌نامة سلامت کار ایران، دورة 8،  شمارة 1، صفحات 40-29.
  9. سیدعامری، میرحسین، و اسماعیلی، محمدرضا (1389). رابطة بین توانمندسازی تعهد سازمانی و تعهد شغلی کارکنان ادارة کل تربیت ‌بدنی استان تهران. فصل‌نامة مدیریت ورزشی، شمارة 7، دورة 2، صفحات 144-125.
  10. عزیزی‌مقدم، ابوبکر (1388). بررسی رابطة سلامت سازمانی مدارس و فرسودگی شغلی دبیران- مورد مطالعه: مدارس راهنمایی شهرستان مهاباد در سال تحصیلی 1386-1387. دوفصل‌نامة روان‌شناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، سال 16، شمارة 36، صفحات 22-1.
  11. غلام‌حسینی، اسماعیل، بجانی، حسین، و ملکی­نیا، عماد (1389). عوامل تأثیرگذار، مؤلفه­ها و پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی. فصل‌نامة علمی ترویجی توسعة سازمانی پلیس، شمارة 31، دورة 7، صفحات 34-11.
  12. قهرمانی، محمد، ابوالقاسمی، محمود، عارفی، محبوبه، و خاتمی، میرحمید (1391). ارزیابی سلامت سازمانی دانشکده‌های دانشگاه شهید بهشتی. فصل‌نامة مشاورة شغلی و سازمانی، دورة 4، شمارة 10، صفحات 30-13.
  13. کردتمینی، بهمن، و کوهی، ملیحه (1390). بررسی رابطة تعهد سازمانی با فرسودگی شغلی و معنویت سازمانی در بین کارمندان ادارة پست شهرستان زاهدان و گرگان. فصل‌نامة پژوهش‌های مدیریت عمومی، دورة 4، شمارة 14، صفحات 144-129.
  14. محمدی، شهناز (1385). فرسودگی شغلی و سلامت روان‌شناختی در دبیران. فصل‌نامة روان‌شناسی تحولی، سال 3، شمارة 9. صفحات 24-15.
  15. مسعودی اصل، ایروان، حاجی‌نبی، کامران، نصرتی‌نژاد ، فرهاد، و سودائی زنوزق، حبیب‌اله (1391).رابطة تعهد سازمانی و عملکرد کارکنان شاغل در یک شبکة بهداشتی و درمانی.فصل‌نامة پایش، سال 11، شمارة 5، صفحات 601-595.
  16. نصیری‌پور، اشکان، علی‌محمدزاده، خلیل، رئیسی، پوران، و جعفری، مهرنوش (1390). رابطة فرهنگ سلامت سازمانی و تعهد سازمانی کارکنان، مطالعة موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.مدیریت بهداشت و درمان، دورة 3، شماره‌های 1 و 2، صفحات 57-49.
    1. Byrne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS: basic concepts, applications, & programming. 2nd ed., New York: Taylor & Francis Group.
    2. Cinar, o., Karcioglu, F., & Aliogullari, Z. (2013). The relationship between organizational silence and organizational citizenship behavior: a survey study in the province of erzurum turkey. Procedia Social and Behavioral Sciences, 99,  314-321.
    3. Donaldson, S. I., & Grant-Vallone, E. J. (2002). Understanding self-report bias in organizational behavior research. Journal of Business Psychology, 17(2), 245-260.
    4. Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with Unobservable variables & measurement error. Marketing Research, 18(1), 39–47.
    5. Gilbert, S., Laschinger H. K., &  Leiter, M. (2010). The mediating effect of burnout on the relationship between structure empowerment and organizational citizenship behaviors.  Journal of Nursing Management, 18, 339–348
    6. Halbesleben J., & Bowler, W. (2005). Organizational citizenship behaviours and burnout. In Handbook of Organizational Citizenship Behaviour: A Review of ‘‘Good Soldier. Activity in Organizations (D.L. Turnipse ed), pp.399–414.
    7. Hair, J. R., Joseph, F., Black, W. C., & Anderson, R. E. (2006). Multivariate data analysis, 7th ed., Available at: http://www.mediafire.com/?mkrzmjmmonn (accessed 1 December 2013).

 

  1. Magdalena, S. (2014). The effects of organizational citizenship behavior in the academic environment. Procedia- Social And Behavioral Sciences, 127,  738-742.
  2. Maslach, C., & Leiter, M. (2008). Early predictors of job burnout and     engagement. Journal of Applied Psychology, 93(3),  498-512.
  3. Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 48, 775–802.
  4. Ozcelik, G., & Findikli, M. (2014). The relationship between internal branding and organizational citizenship behaviour: the mediating role of person-organization fit. Procedi- social and Behavioral Sciences, 150, 1120-1128.
  5. Permarupan, P., Saufi, R., Raja Kasim, R., & Balakrishnan, B. (2013). The impact of organizational climate on employees work passion and organizational commitment. Procedia-social and Behavioral Science, 107, 88-95.
  6. Schermuly, c., Schermuly, R., & Meyer, B. (2011). Effects of vice-principals psychological empowerment on job satisfaction and burnout. International Journal of Educational Management, 25(3), 252-264.
  7. Simha, A., Elloy, D., & Huang, H. C. (2014). The moderated relationship between job burnout and organizational cynicism. Management Decision, 52(3), 482-504.
  8. Singh, A. p. (2014). Does organizational health enhance the level of commitment in police employee? International Journal Of Scientific And Engineering Research, 5(1), 801-827.
  9. Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to Structural Equation Modeling. 2nd ed., New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah.
  10. Yener, M., & Coskun, O. (2013). Using job resources and job demands in predicting burnout. Procedia- social and Behavioral Sciences, 99, 869-876.
  11. Zheng, W., Zhang, M., & Li, H. (2012). Performance appraisal process and organizational citizenship behavior. Journal of Managerial Psychology, 27(7), 732-752.
  12.