رابطۀ هوش اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی (مطالعۀ موردی: کارکنان و اعضای هیئت‌علمی پردیس ابوریحان ـ دانشگاه تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد مدیریت آموزشی دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، سمنان، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، سمنان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة بین هوش اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان و اعضای هیئت‌علمی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، با استفاده از روش تحقیق توصیفی، از نوع همبستگی، انجام شد. جامعة آماری مورد نظر در این تحقیق را کلیة کارکنان و اعضای هیئت‌علمی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران تشکیل دادند که بر اساس آخرین آمار و اطلاعات 230 نفر (163 نفر کارکنان و 67 نفر استادان) بودند و 144 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. به منظور سنجش متغیرهای مورد استفاده در پژوهش از دو پرسش‏نامة «هوش اخلاقی» لنیک و کیل و «رفتار شهروندی سازمانی» پودساکف و همکارانش استفاده شد. روایی محتوایی پرسش‏نامه‌ها به تأیید متخصصان و استاد راهنما رسید. پایایی پرسش‏نامه‌ها، بر اساس ضریب آلفای کرونباخ، برای هوش اخلاقی 86/0 و برای رفتار شهروندی سازمانی 89/0 برآورد شد. برای تجزیه‌وتحلیل، روش‌های آماری توصیفی و آمار استنباطی (همبستگی پیرسون) به کار رفت. یافته‌های پژوهش نشان داد هوش اخلاقی و همة مؤلفه‌های آن (درست‌کاری، دلسوزی، مسئولیت‌پذیری، گذشت) با رفتار شهروندی سازمانی رابطة مثبت و معنادار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. آراسته، حمید رضا؛ جعفری راد، علی؛ عزیزی شمامی، مصطفی؛ محمدی جوزانی، زهره (1389). «بررسی وضعیت هوش اخلاقی دانشجویان»،مجله راهبرد فرهنگ ، تابستان و پاییز - شماره 10 و 11،صص 201 تا 214.
  2. امیری، علی‌‌نقی و محمد همتی، مهدی مبینی (1389). «اخلاق حرفه‌ای، ضرورتی برای سازمان»،معرفت اخلاقی، 4، صص 44 ـ 62.
  3. ایمانی‌فر، حمیدرضا و جمیله فاطمی، فاطمه امینی (1391). «بخشش از دیدگاه روان‌شناسی و قرآن‌کریم»، انسان‌پژوهی دینی، 9 (27)، صص 149 ـ 175.
  4. بهاری‌فر، علی و مهدی جواهری کامل (1389). «بررسی پیامدهای ارزش‌های اخلاقی (با مطالعة عدالت سازمانی، تعهد سازمانی، و رفتار شهروندی سازمانی)»، دوماهنامة علمی ـ ترویجی توسعة انسانی پلیس، 7 (28)، صص 95 ـ 118.
  5. زارعی‌متین، حسن و غلام‌رضا جندقی، ناصر توره (1385). «شناخت عوامل رفتار شهروندی سازمانی و بررسی ارتباط آن با عملکرد سازمانی»، فرهنگ مدیریت، 4 (14)، صص 31 ـ 63.
  6. سفی‌قلی، معصومه (1392). «بررسی نقش هوش اخلاقی معلمان بر رفتار شهروندی سازمانی در مدارس ابتدایی آموزش‌وپرورش شهر قزوین»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌مرکز.
  7. سلیمانی، نادر وناصر عباس‌زاده،بهروز نیازآذری (1391). «رابطةاخلاقکاربارضایتشغلیواسترسشغلیکارکناندرسازمان آموزشفنیوحرفه‏ایشهرتهران»، رهیافتینودرمدیریتآموزشی، 3 (1)، صص 21 ـ 36.
  8. شاطری، کریم (1388). «ارزیابی رفتار شهروندی سازمانی کارشناسان دانشگاه تهران»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
  9. صنوبری، محمد(1387). «رفتار شهروندی سازمانی(مفاهیم،تعاریف،ابعاد و عوامل موثر بر آن »، دو ماهنامۀ توسعۀ انسانی پلیس، سال پنجم، شمارۀ 16، صص: 99-79.

10. صیادی، غلام‌علی (1388). «بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و یادگیری سازمانی (مطالعة موردی: کارشناسان دانشگاه تهران)»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

11. طاهری‌دمنه، محسن و محمود زنجیرچی، مجید نجاتیان قاسمیه (1390). «نقش اخلاق کاری در ارتقای رفتار شهروندی سازمانی»، اخلاق در علوم و فناوری، 6 (2)، پیاپی 16، ص 30.

12. کرم‌دخت، رقیه (1390). «بررسی رابطة بین اخلاق سازمانی مدیران و اثربخشی سازمانی مدارس متوسطة شهرستان بابلسر»، رهیافتینودرمدیریتآموزشی، 5 (1)، صص 115 ـ 126.

13. کریمی، ملیحه (1392). «رابطة اخلاق حرفه‌ای و هوش اخلاقی با رفتار شهروندی سازمانی دبیران زن دورة متوسطة آموزش‌وپرورش ناحیة 2 شهر شیراز»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.

14. محمودی، محمدتقی و سید علی سیادت، فائزه شادان‏فر (1391). «رابطة مؤلفه‏های هوش اخلاقی و رهبری تیمی مدیران گروه‏های آموزشی دانشگاه‏های شهر زاهدان»، علوم تربیتی، 5 (19)، صص 107 ـ 126.

15. مختاری‌پور، مرضیه و ایرج کاظمی (1389). «بررسی و مقایسة رابطة بین هوش سازمانی با هوش اخلاقی مدیران آموزشی و غیرآموزشی دانشگاه‌های دولتی اصفهان»، آموزش عالی، 3 (12)، صص 35 ـ 51.

16. ملکی‌نیا، عماد و مهدی صادقی (1387). «بررسی وضعیت رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه»، اولین کنفرانس ملی مدیریت رفتار شهروندی سازمانی، دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران، 6 (15)، صص 71 ـ 92.

17. هویدا، رضا و ناهید نادری (1388). «بررسی سطح رفتار شهروندی سازمانی کارکنان»، مدیریت اجرایی، 9 (1)، صص 103 ـ 118.

18. Beheshtifar, M., Esmaili, Z., Nekoie, Moghadam, M. (2011). Effect of moral intelligence on leadership. Eur J Econ Finan Admin Sci. 43: pp. 1-7.

19. Castro, C. B., Armario, E. M., & Ruiz, D. M. (2004). "The influence of employee organizational citizenship behavior on customer loyalty", International Journal of Service Industry Management, 15(1): pp. 27-53.

20. Conaock, M. & Johns, L. (1998). "Total quality management and its humanistic orientation towards organizational analysis", The TQM Magazine, 10(4): pp. 26-31.

21. Garg, P. & Renu, R. (2006). Climate profile and OCBs of teachers in public and private schools of India, International Journal of Educational Management, 20(7): pp. 529-541.

22. Kernodle, T. A (2007). Antecedents and consequences of organizational citizenship behavior: A hierarchical linear modeling study. A Thesis to the faculty of the college of Business Administration of Tours University international in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of philosophy in Business Administration.

23. Lambert, E. G., Barton-Bellessa, S. M., & Hogan, N. L. (2013). The Association between Correctional Orientation and Organizational Citizenship Behaviors among Correctional Staff. International journal of offender therapy and comparative criminology, 58(8): pp. 953-97.

24. Lennick D, Kiel F. (2005) Linking strong moral principles to business success. Pennsylvania: Wharton School of the University of Pennsylvania.

25. Organ, D. W. (1997). “Organizational citizenship behavior: its construct clean up time”. Human Performance, 10(2), 85-97.

26. Podsakoff, p. M., Mackenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G.(2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, Vol. 6 No. 3,pp. 513-563

27. Rahimi, GH. R. (2011). The Implication of Moral Intelligence and Effectiveness in Organization; Are They Interrelated? International Journal of Marketing and Technology, 1(4): pp. 69-82.

28. Thorhauer, Y. & Blachfellner, S. (2009). Business Intelligence Meets Moral Intelligence". International Review of Information Ethics. 10 (2): pp. 1-16.

29. Yılmaz, K. & Tasdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools, Journal of Educational Administration, 47(1): pp. 108-126.

30. Zairi, M. & Peters, J. (2002). "The impact of social responsibility on business performance ", Managerial auditing journal, 17(4): pp. 422-456.