شناسایی عوامل پیشران توسعة فرهنگ سازمانی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی، واحد اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام‌شهر، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی، واحد اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام‌شهر، ایران

4 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی، واحد اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام‌شهر، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل (ابعاد، مؤلفه‌ها، شاخص‌های) پیشران توسعة فرهنگ سازمانی در آموزش‌وپرورش و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مؤلفه‌ها بر یک‌دیگر بود. روش پژوهش حاضر آمیخته (کیفی‌ـ کمی) است. برای شناسایی عوامل پیشران و مؤلفه‌ها، علاوه بر مطالعۀ اسنادی، از تکنیک تحلیل مضمون با نرم‌افزار MAXQDA12 استفاده شد. مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی 17 نفر خبره و صاحب‌نظر در حوزة فرهنگ سازمانی اسلامی بودند که بعد از 14 مصاحبه اشباع نظری حاصل و ۲۳۳ کد باز و ۱۱۳ کد محوری برای فرهنگ سازمانی اسلامی استخراج شد، که در نهایت ۵ بعد انسانی، ارزشی، تشکیلاتی، توسعه‌ای، چشم‌انداز و 17 مؤلفة اصلی برای فرهنگ سازمانی اسلامی مشخص شد. روایی ابزار پژوهش به صورت محتوایی به تأیید رسید. برای محاسبة پایایی باز آزمون از میان مصاحبه‌های انجام‌گرفته چند مصاحبه به ‌عنوان نمونه انتخاب و هر یک از آن‌ها در یک فاصلة زمانی کوتاه و مشخص دو بار کُدگذاری شد. سپس در بخش کمّی با 21 نفر نمونه از خبرگان و با استفاده از تکنیک دیمتل با نرم‌افزار  که در آن معیارهای تعظیم شعائر دینی و چشم‌انداز محوری دارای بیشترین تأثیرگذاری و معیارهای مسئولیت اجتماعی و فرایندهای داخلی دارای بیشترین تأثیرپذیری بودند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


نهج البلاغه
اسلام‌پناه، مهدی؛ سید مهدی الوانی (1397). «بررسی ابعاد فرهنگ اسلامی ایرانی و تأثیر آن بر رفتار مدیران و میزان رضایت شغلی کارکنان»، مدیریت فرهنگی ، ش 42. صص  
بوستانی، حمیدرضا؛ عبدالله بانشی؛ احمد شاکری (۱۳۹۶). «اولویت‌بندی مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی از منظر نهج ‌البلاغه در دانشگاه اسلامی»، مدیریت در دانشگاه اسلامی، س 6، ش 1، پیاپی 13.صص 1-8.
جاویدمهر، محمود؛ علیمعقول؛ حسن نوده؛ مرتضی بینش (۱۳۹۷). «ارائة مدل آموزش فرهنگ سازمانی در آموزش‌وپرورش خراسان رضوی با استفاده از مدل نظریه‌ای داده‌بنیاد»، پژوهش در نظام‌های آموزشی، د 12، صص ۶۷۲ ـ ۶۷۴.
جندی، انور (۱۳۷۱). اسلام و جهان معاصر؛ مترجم: حمیدرضا آژیر، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
رفیع‌پور، فرامرز ؛ اسماعیل سبزی‌کاران (1390). «بررسی اثر فرهنگ اسلامی بر رفتار شهروندی سازمانی (موردکاوی: دفاتر پلیس 10+ شهر تهران)»، نظم و امنیت انتظامی، ش 3، س 4، صص 173 ـ 205.
روشنایی، پرهام؛ نوید عمیدی مظاهری؛ سید مجید امامی (۱۳۹۷). «الگوی جامع فرهنگ قرآنی و تبیین نقش آن در تغییرات فرهنگی جامعة اسلامی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»،‎ مطالعات قرآن و حدیث، د ۱۱، ش ۲، ۴۲.
زارع، محمدحسن؛ زهرا مهمی (۱۳۹۶). «فرهنگ سازمانی: ویژگی‌ها و چارچوب از دیدگاه اسلام»، مدیریت در اسلام، ش 29 ،ص 36. 
صادقی، علی؛ بتول فقیه‌آرام؛ عباس خورشیدی (۱۳۹۶). «ابعاد، مدل‌ها، و شاخص‌های فرهنگ سازمانی»، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، بوشهر.
عطاران، جواد؛ سید مهدی الوانی؛ علی‌نقی امیری؛ مرضیه شوشتری (1396). «تبیین مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی اسلامی در پرتو اصول عقاید برگرفته از آیات قرآن کریم»، مدیریت در دانشگاه اسلامی ، ش 6، صص 1-21. 
عوقی، وحید (1393). «بررسی تأثیر فرهنگ اسلامی بر ارتقای سلامت اداری»، نظارت و بازرسی، ش 27، د 8، صص 77 ـ 104.
فردین‌نور، مرضیه؛ محمد یعقوبی (۱۳۹۶). «شناسایی و اولویت‌بندی شیوه‌های نهادینه‌سازی فرهنگ سازمانی مبتنی بر کرامت انسانی و ارج نهادن به سرمایه‌های انسانی (مورد مطالعه: دانشگاه سیستان و بلوچستان)»، مدیریت فرهنگ سازمانی، س 15، ش 4، پیاپی 46.
فرهی بوزنجانی، برزو؛ محمدابراهیم سنجقی؛ محمد بازرگانی؛ محمدرضا سلطانی (‍۱۳۹۲). «طراحی و تبیین مدل شناخت، سنجش، و مدیریت فرهنگ سازمانی»، راهبرد فرهنگ، ش ۲۱، ۱۴۱.
محرابی، محمد؛ حبیب‌الله جوانمرد (1392). «نقش فرهنگ سازمانی اسلامی بر ارتقای سلامت اداری سازمان‌ها»، راهبرد توسعه، ش 35، صص 179 ـ 206.
نصر، سید حسین (۱۳۹۴). جوان مسلمان و دنیایی متجدد، مترجم: مرتضی اسعدی، طرح نو.
هادوی‌نژاد، مصطفی؛ ولی‌الله نقی‌پورفر؛ حسن دانایی‌فرد (1390). «پیش‌فرض‌ها و ارزش‌های فرهنگ سازمانی اسلامی: پژوهشی در چارچوب مدل فرهنگ سازمانی شاین»، دانشور رفتار/ مدیریت و پیشرفت، س 18، ش 2، صص 93 ـ 120.
References
Aghaghi, V. (2014). “Study of the Impact of Islamic Culture on the Promotion of Administrative Health”, Journal of Promotional Supervision and Inspection, No. 27, Vol. 8, pp. 77-104. (in Persian)
Attaran, J., Alvani, S. M., Amiri, A., & Shushtari, M. (2017). “Explanation of the components of Islamic organizational culture in the light of the principles of beliefs derived from the verses of the Holy Quran”, Management in Islamic University 13, No. 6. (in Persian)
Bustani, H., Banshi, A., & Shakeri, A. (2017). “Prioritizing the components of organizational culture from the perspective of Nahj al-Balaghah in the Islamic University”, Management in the Islamic University, No. 1 (consecutive 13). (in Persian)
Fardin-Noor, M. & Yaghoubi, M. (2017). “Identifying and prioritizing the methods of institutionalizing organizational culture based on human dignity and respecting human capital (Case study: Sistan and Baluchestan University), Organizational Culture Management, No. 4 (consecutive 46). (in Persian)
Farhi Bozanjani, B., Sanjaghi, M. I., Bazargani, M., & Soltani, M. R. (2013). “Designing and explaining the model of recognizing, measuring and managing organizational culture”, Quarterly Journal of Culture Strategy, No. 21, 141. (in Persian)
Gamayunova, O. & Vatin, N. (2015). “Education in the field of construction of unique, high-rise and long-span buildings and constructions”, In Advanced Materials Research (Vol. 1065, pp. 2459-2462), Trans Tech Publications Ltd.
Gökçe, A. T. (2013). “Whistle-Blowing Intentions of Prospective Teachers: Education Evidence”, International Education Studies, 6(8), pp. 112-123.
Hadivianjad, M., Naghipoorfar, W., & Danaeifard, H. (2011). “Prerequisites and Values of Islamic Organizational Culture: A Research in the Framework of the Shine Organizational Culture Model”, Daneshvar Behavior/ Management and Progress, Vol. 18, No. 2, pp. 93-120. (in Persian)
Hoque, N., Khan, M. A., & Mowla, M. (2013). “Organisational culture: features and framework from Islamic perspective”, Humanomics, pp. 202-219.‏
Javidmehr, M., Reasonable, A., Nodeh, H., & Binesh, M. (2018). “Presenting the organizational culture teaching model in Khorasan Razavi education using the theoretical data model of the foundation”, research in educational systems, course 12, pp. 672-674. (in Persian)
Jundi, A. (1992). Islam and the contemporary world, Translated by Hamid Reza Ajir, Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation. (in Persian)
Kannan, G., Haq, A. N., Sasikumar, P., & Arunachalam, S. (2008). “Analysis and selection of green suppliers using interpretative structural modelling and analytic hierarchy process”, International Journal of Management and Decision Making, 9(2), pp. 163-182.‏
Matari, H. & Ali, R. (2019). Improving school culture to enhance academic achievement at Samad Islamic school: a change leadership plan.‏
Mehrabi, M. & Javanmard, H. (2013). “The Role of Islamic Organizational Culture on the Promotion of Administrative Health of Organizations”, Journal of Development Strategy, No. 35, pp. 179-206. (in Persian)
Nahj al-Balaghah. (in Persian)
Nasr, S. H. (2015). Young Muslim and a Modern World, Translated by Morteza Asadi, New Plan Publishing. (in Persian)
Rafipor, B. & Sabziakaran, I. (2011). “A Study of the Effect of Islamic Culture on Organizational Citizenship Behavior Explored in Tehran's 10+ Police Offices”, Quarterly Journal of Law Enforcement and Security, No. 3, Year 4, pp. 173-205. (in Persian)
Roshanaee, P., Amidi Mazaheri, N., & Emami, S.M. (2018). “A comprehensive model of Quranic culture and explaining its role in the cultural changes of the Islamic society from the perspective of Ayatollah Khamenei (the Supreme Court)”, Quran and Hadith Studies, Vol. 11, No. 2, 42. (in Persian)
Spalding, A. D. & Lawrie, G. R. (2019). “A critical examination of the AICPA’s new “conceptual framework” ethics protocol”, Journal of Business Ethics, 155(4), pp. 1135-1152.
Syafaruddin, S., Karima, M. K., Fachruddin, F., Dedik, D., & Nasution, S. (2018). Organizational Culture in Islamic Education Institution: An Analysis from a Historical Perspective.‏
Warnick, B. R. & Silverman, S. K. (2011). “A framework for professional ethics courses in teacher education”, Journal of Teacher Education, 62(3), pp. 273-285.
Zare, M.H. & Mohemmi, Z. (2017). “Organizational Culture: Characteristics and Framework from the Perspective of Islam”, Management in Islam, Nos. 29 , 3. (in Persian)