پیشایندها و پسایندهای رهبری تسهیم‏‌گرا (مطالعۀ موردی: مدارس دولتی شهر بوشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدة مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 کارشناس‌ارشد، دانشکدة مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

موسسات آموزشی، از جمله مدارس، برای استمرار بخشیدن به نقش­های اجتماعی و آموزشی خود باید روندهای نوین رهبری را بر اساس نظریه‌­های مطرح شده بکار گیرند. رهبری تسهیم­‌گرا یکی از این موارد است که به معلمان اجازه می‌­دهد در تصمیم‌­گیری­ها مشارکت کنند و در اجرای آنها سهیم باشند. هدف پژوهش حاضر ارائه مدل پیشایندها و پسایندهای رهبری تسهیم‌گرا در مدارس است. بدین­ منظور، 138 مقاله معتبر بین‌­المللی از سال 2000 تا 2020 بررسی اولیه شد که با توجه به نامناسب بودن عنوان، چکیده و محتوای 78 مقاله، تعداد 60 مورد برای بررسی نهایی در نظر گرفته شد. مرور این موارد به استخراج پیشایندها و پسایندهای رهبری تسهیم‌­گرا در ادبیات معتبر بین­‌المللی می‌­پردازد. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی– همبستگی است. جامعه آماری همه معلمان دوره‌های متوسطه شهر بوشهر، به تعداد 1299 نفر، در نظرگرفته شد که از بین آنها 297 نفر به روش تصادفی طبقه­‌ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات 9 پرسشنامه استاندارد بود که پایایی و روایی آن بر اساس آلفای کرونباخ، نظر استادان خبره و مدل­سازی معادلات ساختاری تایید شد. داده­‌ها با استفاده از نرم­افزارهایSPSS  وPLS  تجزیه و تحلیل شد و نتایج نشان داد ویژگی­های شغلی و امنیت روانشناختی بر رهبری تسهیم­‌گرا تاثیر معنادار دارند. اما معنادار بودن تاثیر شخصیت تیمی و متغیر تعدیل‌گر امنیت روانشناختی تایید نشد. همچنین تاثیر معنادار رهبری تسهیم‌­گرا بر تسهیم دانش، توانمندسازی، سرمایه روانشناختی جمعی، خلاقیت و رفتارشهروندی سازمانی تایید شد. با در نظر داشتن عوامل موثر بر قدرت رهبری تسهیم­‌گرا در معلمان، می­‌توان به تقویت این موارد در آنها پرداخت و از نتایج و پیامدهای این نوع رهبری در معلمان بهره برد.

 

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


رسولی، سمانه؛ ایرج نیک‌پی؛ سمیه فرح‌بخش (1395). «تأثیر رهبری توزیعی مدیران بر تعهد سازمانی معلمان با میانجیگری عزت‌نفس سازمانی در مدارس مقطع ابتدایی شهر خرم‌آباد»، مدیریت و برنامه‏ریزی در نظام‌های آموزشی، د 10، ش 1، صص 102 ـ 132. 
شمس مورگانی، غلام‌رضا؛ سهیلا مختاری؛ مریم ارمندنی (1396). «بررسی روابط جوّ سکوت، احساس امنیت روانی، رفتار سکوت سازمانی»، اندیشة نوین تربیتی، د 13، ش 2، صص 7 ـ 24.
ملک‌محمدی فرادنبه، محمد؛ محمدرضا دلوی (1396). «رابطة متقابل رهبری اشتراکی با تاکتیک‌های نفوذ نرم و سخت بر اساس مدل کارسون (مورد مطالعه: کارکنان ذوب آهن اصفهان)»، خط‌مشی‌گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، د 8، ش 25، صص 71 ـ 83.
ناستی‌زاده، ناصر؛ ملیحه کاشانیان؛ زهرا قاینی‌نژاد (1396). «رابطة سبک رهبری توزیعی با عملکرد شغلی و خوش‌بینی تحصیلی دبیران»، مشاورة شغلی و سازمانی، د 9، ش 31، صص 107 ـ 132.
یاسینی، علی؛ عبدالحسین عباسیان؛ طاهره یاسینی (1392). «نقش سبک رهبری توزیعی مدیران بر عملکرد شغلی معلمان مدارس متوسطة شهر مهران: ارائة یک مدل»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، س 4، ش 1، صص 32 ـ 50.
References
Alanezi, A. (2016). “The relationship between shared leadership and administrative creativity in Kuwaiti schools”, Management in Education, 30(2), pp. 50-56.
Avey, J. B., Luthans, F., & Youssef, C. M. (2010). “The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors”, Journal of management, 36(2), pp. 430-452.
Baer, M. & Frese, M. (2003). “Innovation is not enough: Climates for initiative and psychological safety, process innovations, and firm performance”, Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(1), pp. 45-68.
Bell, S. T. (2007). “Deep-level composition variables as predictors of team performance: a meta-analysis”, Journal of applied psychology, 92(3), p. 595.
Bienefeld, N. & Grote, G. (2014). “Speaking up in ad hoc multiteam systems: Individual-level effects of psychological safety, status, and leadership within and across teams”, European journal of work and organizational psychology, 23(6), pp. 930-945.
Binkhorst, F., Poortman, C. L., McKenney, S. E., & Van Joolingen, W. R. (2018). “Revealing the balancing act of vertical and shared leadership in Teacher Design Teams”, Teaching and teacher education, 72, pp. 1-12.
Bogler, R. & Somech, A. (2004). “Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools”, Teaching and teacher education, 20(3), pp. 277-289.
Carson, J. B., Tesluk, P. E., & Marrone, J. A. (2007). “Shared leadership in teams: An investigation of antecedent conditions and performance”, Academy of management Journal, 50(5), pp. 1217-1234.
Ensher, E. A., Grant‐Vallone, E. J., & Donaldson, S. I. (2001). “Effects of perceived discrimination on job satisfaction, organizational commitment, organizational citizenship behavior, and grievances”, Human resource development quarterly, 12(1), pp. 53-72.
Giordano, A. L., Bevly, C. M., Tucker, S., & Prosek, E. A. (2018). “Psychological Safety and Appreciation of Differences in Counselor Training Programs: Examining Religion, Spirituality, and Political Beliefs”, Journal of Counseling & Development, 96(3), pp. 278-288.
Grille, A., Schulte, E. M., & Kauffeld, S. (2015). “Promoting shared leadership: A multilevel analysis investigating the role of prototypical team leader behavior, psychological empowerment, and fair rewards”, Journal of Leadership & Organizational Studies, 22(3), pp. 324-339.
Halfhill, T., Sundstrom, E., Lahner, J., Calderone, W., & Nielsen, T. M. (2005). “Group personality composition and group effectiveness: An integrative review of empirical research”, Small group research, 36(1), pp. 83-105.
Hans, S. & Gupta, R. (2018). “Job characteristics affect shared leadership: the moderating effect of psychological safety and perceived self-efficacy”, Leadership & Organization Development Journal, 39(6), pp. 730-744.
Harris, A. (2008). “Distributed leadership: According to the evidence”, Journal of educational administration, 46(2), pp. 172-188.
Heled, E., Somech, A., & Waters, L. (2016). “Psychological capital as a team phenomenon: Mediating the relationship between learning climate and outcomes at the individual and team levels”, The Journal of Positive Psychology, 11(3), pp. 303-314.
Hoch, J. E. & Dulebohn, J. H. (2013). “Shared leadership in enterprise resource planning and human resource management system implementation”, Human Resource Management Review, 23(1), pp. 114-125.
-------------------------------------. (2017). “Team personality composition, emergent leadership and shared leadership in virtual teams: A theoretical framework”, Human Resource Management Review, 27(4), pp. 678-693.
Houghton, J. D., Neck, C. P., & Manz, C. C. (2003). “Self-leadership and superleadership”, Shared leadership: Reframing the hows and whys of leadership, pp. 123-140.
Huang, C. H. (2013). “Shared leadership and team learning: Roles of knowledge sharing and team characteristics”, Journal of International Management Studies, 8(1), pp. 124-133.
Isaksen, S. G., Lauer, K. J., Ekvall, G., & Britz, A. (2001). “Perceptions of the best and worst climates for creativity: Preliminary validation evidence for the situational outlook questionnaire”, Creativity research journal, 13(2), pp. 171-184.
Itzhaky, H., Gerber, P., & Dekel, R. (2004). “Empowerment, skills, and values: a comparative study of nurses and social workers”, International Journal of Nursing Studies, 41(4), pp. 447-455.
Khasawneh, S. (2011). “Shared leadership and organizational citizenship behaviour in Jordanian public universities: Developing a global workforce for the 21st Century”, Educational management administration & leadership, 39(5), pp. 621-634.
Klasmeier, K. & Rowold, J. (2019). “A multilevel investigation on predictors and outcomes of shared leadership”, In Academy of Management Proceedings (No. 1, p. 14639), Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management.
Konu, A. & Viitanen, E. (2008). “Shared leadership in Finnish social and health care”, Leadership in Health Services, 21(1), pp. 28-40.
Kozlowski, S. W. & Bell, B. S. (2003). “Work groups and teams in organizations”, Handbook of psychology, pp. 333-375.
Li, Y. (2018). “Building well-being among university teachers: the roles of psychological capital and meaning in life”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 27(5), pp. 594-602.
Liao, S. H., Chang, J. C., Cheng, S. C., & Kuo, C. M. (2004). “Employee relationship and knowledge sharing: A case study of a Taiwanese finance and securities firm”, Knowledge Management Research & Practice, 2 (1), pp. 24-34.
Lu, L., Iles, P., & Feng, Y. (2011). “Distributed leadership, knowledge and information management and team performance in Chinese and Western groups”, Journal of Technology Management in China.
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). “Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction”, Personnel psychology, 60(3), pp. 541-572.
Malek-Mohammadi Faradanbeh, M. & Delavi, M. R. (2018). “The Relationship between Shared Leadership and Soft and Hard Penetration Tactics Based on Carson Model (Case Study: Isfahan Ironworkers)”, Public Management Policy (Public Administration Mission), 8(25), pp. 71-83. (in Persian)
Millette, V. & Gagné, M. (2008). “Designing volunteers’ tasks to maximize motivation, satisfaction and performance: The impact of job characteristics on volunteer engagement”, Motivation and Emotion, 32(1), pp. 11-22.
Muethel, M. & Hoegl, M. (2013). “Shared leadership effectiveness in independent professional teams”, European Management Journal, 31(4), pp. 423-432.
Nasti-Zadeh, N., Kashanian, M., & Qainejad, Z. (2018). “The Relationship between Distributive Leadership Style and Job Performance and Academic Optimism in Teachers”, Journal of Occupational and Organizational Counseling, 9(31), pp. 107-123. (in Persian)
Oldham, G. R. & Hackman, J. R. (2010). “Not what it was and not what it will be: The future of job design research”, Journal of organizational behavior, 31(2‐3), pp. 463-479.
Pearce, C. L. (2004). “The future of leadership: Combining vertical and shared leadership to transform knowledge work”, Academy of Management Perspectives, 18(1), pp. 47-57.
Pearce, C. L. & Conger, J. A. (2003). “All those years ago”, Shared leadership: Reframing the hows and whys of leadership, pp. 1-18.
Pearce, C. L., Conger, J. A., & Locke, E. A. (2008). “Shared leadership theory”, The Leadership quarterly, 19, pp. 622-628.
Rasouli, S. & Nikpay, I., & Farahbakhsh, S. (2016). “The effect of distributed leadership on teachers' organizational commitment mediated by organizational self-esteem in Khorramabad elementary schools”, Management and Planning in Educational Systems, 10(1). pp. 103-132. (in Persian) 
Shakir, F. J., Issa, J. H., & Mustafa, P. O. (2011). “Perceptions towards distributed leadership in school improvement”, International Journal of Business and Management, 6(10), p. 256.
Shams Morgani, G., Mokhtari, S., & Armandani, M. (2018). “Investigating the Relationships of Silent Climate, Mental Security, Organizational Silence Behavior”, Modern Educational Thought, 13(2). pp. 7-24. (in Persian)
Siemsen, E., Roth, A. V., Balasubramanian, S., & Anand, G. (2009). “The influence of psychological safety and confidence in knowledge on employee knowledge sharing”, Manufacturing & Service Operations Management, 11(3), pp. 429-447.
Vernon, P. A., Martin, R. A., Schermer, J. A., & Mackie, A. (2008). “A behavioral genetic investigation of humor styles and their correlations with the Big-5 personality dimensions”, Personality and Individual Differences, 44(5), pp. 1116-1125.
Walumbwa, F. O., Luthans, F., Avey, J. B., & Oke, A. (2011). “Retracted: Authentically leading groups: The mediating role of collective psychological capital and trust”, Journal of organizational behavior, 32(1), pp. 4-24.
White, G. L. & Smith, K. H. (2010). “Leadership characteristics and team outcomes in the development of a marketing web page”, Journal of International Technology and Information Management, 19(3), p. 6.
Wild, N. (2015). Antecedent conditions of shared leadership: an examination of team personality composition, shared leadership, and team effectiveness, A Thesis Submitted to the Faculty of the University of Tennessee at Chattanooga in Partial Fulfillment of the Requirements of the Degree of Master of Science: Psychology The University of Tennessee at Chattanooga Chattanooga, Tennessee.
Wu, Q. & Cormican, K. (2016). “Shared leadership and team creativity: a social network analysis in engineering design teams”, Journal of technology management & innovation, 11(2), pp. 2-12.
Yang, J. T. (2010). “Antecedents and consequences of knowledge sharing in international tourist hotels”, International Journal of Hospitality Management, 29(1), pp. 42-52.
Yassini, A., Abbasian., A., & Yassini, T. (2013). “The Role of Distributive Leadership Style of Principals on the Secondary School Teachers' Job Performance in Mehran: A Model”, New Approach in Educational Management, 4(1), pp. 33-50. (in Persian)