الزامات نهادینه‌سازی فرهنگ از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

2 استاد دانشگاه شهید بهشتی

3 استادیار دانشگاه قم

چکیده

یکی از مسائل پیش روی کارگزاران ادارة جامعه، در سطح خرد و کلان، نهادینه‌سازی باورها و ارزش‌ها و رفتارهای مطلوب و مورد پسند آن‌هاست. بدین منظور در مباحث نهادینه‌سازی فرهنگ مورد نظر پیشنهادهای متفاوتی ارائه شده است که غالباً برگرفته از رویکردهای معرفتی حاکم بر جوامع غربی است. یکی از وظایف اصلی پژوهشگران فعال در حوزة علوم انسانی اسلامی تبیین نظری و بیان الزامات نهادینه‌سازی متناسب با مبانی و پیش‌فرض‌های اسلامی است. از این‌ رو هدف اصلی این تحقیق بررسی الزامات نهادینه‌سازی فرهنگ متناظر و مرتبط با فرد در مقام مخاطب نهادینه‌سازی از منظر قرآن است. در این تحقیق از روش اجتهاد جامع، با توجه به راهبرد ظاهرشوندة داده‌بنیاد، استفاده شد. یافته‌های این تحقیق نشان‌دهندة آن بود که می‌توان الزامات اصلی نهادینه‌سازی در سطح تحلیل فرد را در سه گروه تقسیم کرد که عبارت‌اند از: «بینشی» شامل ایمان به محتوا و پایبندی به اصول و عدم سازش‌کاری و ایمان به همة متعلقات دین، «گرایشی» شامل عدم پذیرش ولایت کافران و دوراندیشی و گذشت از منافع زودگذر، «رفتاری عملی» شامل اسلام آوردن و عمل به آن و تعیین خطوط قرمز و شناسایی اهداف.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1380). تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
طباطبایی، محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. لبنان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، محمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. قم - ایران: اسماعیلیان.
قلی‌پور، آرین (1384). نهادها و سازمان‌ها (اکولوژی نهادی سازمان‌ها)، تهران، سمت.
کارگروه بنیادین مدیریت اسلامی (1395). نقشة جامع مدیریت اسلامی (نجما)، قم، انتشارات دانشگاه قم.
موسوی خمینی، روح‌الله (1386). صحیفة امام، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1383). فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم).
وثوقی‌راد، وحید (1397). «طراحی و تبیین الگوی قرآنی نهادینه‌سازی فرهنگ‌ سازمانی از منظر قرآن»، رسالة دکتری، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
وثوقی‌راد، وحید، رضاییان، علی، نقی پورفر، ولی الله و نوروزی، محمدتقی (1397). «ماهیت و مفهوم نهادینه‌سازی از منظر قرآن»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، ش 17، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
References
Berger, P.L., & Luckmann, T. (1991). The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge: Penguin Adult
Gholipour, A. (2005). Instituions and organizations (Institutional Ecology of Organizations), Tehran, Samat Publications. (in Persian(
Hāshimī, R. A. A. (2004). Farhang-i Qurʼān: Kilīd-i rāhyābī bih mawz̤ūʻāt va mafāhīm-i Qurʼān-i Karīm, Qum, Būstān-i Kitāb-i qum. (in Persian)
Hertzler, J.O. (1961). American social institutions: a sociological analysis: Allyn and Bacon.
Hughes, E. C. (1939). "Institutions. In Robert E Park" (Ed.), An Outline of the Principles of Sociology (pp. 283-346.), New York, Barnes & Noble.
Lawrence, T. B., Winn, M. I., & Jennings, P. D. (2001). "The temporal dynamics of institutionalization", Academy of Management Review, 26(4), pp. 624-644.
Makārim, S. N. & et al (2001). Tafsīr-i numūnah:, Tihrān, Dār al-Kutub al-Islāmiyah. (in Persian)
Meyer, J.W. & Rowan, B. (1977). "Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony", American Journal of Sociology, 83(2), pp. 340-363.
Perrow, C. (1986). Complex Organizations: A Critical Essay: McGraw-Hill Companies, Incorporated.
Mousavi Khomeini, Ruhollah (2007). saḥīfah-i Imām, Tihrān, Muʼassasāt-i tanẓīm va nashar-i asār Imām Khumaynī. (in Persian)
Scott, W. R. (1987). "The Adolescence of Institutional Theory", Administrative Science Quarterly, 32(4), pp. 493-511. doi: 10.2307/2392880
Scott, W. R. (2009). The Adolescence of Institutional Theory, In H.L. Tosi (Ed.), Theories of Organization (pp. 215-232), SAGE Publications.
Ṭabāṭabāʼī, M. H., In Bāqir, S. A., & Ḥaydarī, K. (2011). al-Mīzān fī tafsīr al-Qurʼān. (in Persian)
Ṭabāṭabāʼī, M. H., In Bāqir, S. A., & Ḥaydarī, K. (1995). al-Mīzān fī tafsīr al-Qurʼān. ( in Persian)Vosooqirad, V. (2018) Designing and Explaining the Qur'an Model of the Institutionalization of Organizational Culture. (in Persian)
Vosooqirad, V. Rezaeian A. Nagipurfar V. Norouzi M T. (2018). "The Essence and Concept of Institutionalization from the iewpoint of the Quran". (in Persian)
Wuthnow, R. (1984). Cultural analysis: the work of Peter L. Berger, Mary Douglas, Michel Foucault, and Jürgen Habermas: Routledge & Kegan Paul.
Zucker, L. G. (Ed.) (1983. Institutional patterns and organizations: Culture and environment (pp. 101-113), Boston, Ballinger Press.