طراحی مدل سیستماتیک طفره‏روی سازمانی: پیشایندها و پیامدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

ریشة اغلب مشکلاتی که سازمان‏ها در زمینة کاهش بهره‏وری منابع انسانی با آن مواجه‏اند و نیز افزایش شکایت ارباب‏رجوعان از اتلاف زیاد وقت در دریافت خدمات از سازمان‏های دولتی را می‏توان در رفتارهای ضدتولید به‌ویژه طفره‏روی سازمانی جست‌وجو کرد. پس، پی بردن به عواملی که باعث شکل‌گیری طفره‏روی در سازمان می‏شود و تلاش در جهت رفع آن‌ها دارای اهمیت فراوان است. این مقاله، مبتنی بر پژوهشی کیفی، با استفاده از راهبرد مفهوم‌سازی داده‌بنیاد، به مطالعة عوامل مؤثر بر شکل‌گیری طفره‏روی و پیامدهای آن در سازمان‏های دولتی می‏پردازد. در این زمینه با 17 تن از متخصصان، شامل مدیران سازمان‏های دولتی شهر سیرجان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‏ها، به عنوان نمونة آماری، به شیوة هدفمند و به روش نیمه‌ساختاریافته مصاحبه شد و متون مصاحبه در سه مرحلة کدگذاری باز و محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس مدل طراحی‌شده مخرب‌های ساختاری و رفتاری کار فرهنگ طفره‌روی را ایجاد می‌کند و در کنار این فرهنگ فضای طفره‌روی، که شامل فضای مجازی و فضای نامناسب فیزیکی کار و روابط غیردوستانه و بحث‏های سیاسی است، همراه شرایط تقویت‌کننده‌ای مانند عدم شایستگی مدیران و مشکلات جسمی و روحی کارکنان منجر به طفره‌روی سازمانی می‌شود و در نهایت طفره‌روی سازمانی پیامدهای منفی فراوانی برای فرد و گروه و سازمان در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اعتمادی،‌ منال؛ محسن غفاری‌داراب؛ الهه خراسانی؛ فردین مرادی؛ حبیبه وزیری‌نسب (1393). «طفره‌روی اجتماعی و عدالت سازمانی در پرستاران (مطالعة موردی)»، مجلة دانشکدة بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، ۱۲(۴)، ص ۹۵ ـ ۱۰۶.
ایمان، محمدتقی (1393). روش‏شناسی تحقیقات کیفی، چ 2، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باقری، مسلم؛ قاسم سلیمی؛ بنفشه اکبری (1393). «طفره‌روی اجتماعی: ارائة الگویی برای اندازه‌گیری عوامل مؤثر بر آن در تیم‌های تولید دانش علوم انسانی (با تأکید بر پایان‌نامه‏ها)»، بهبود مدیریت، 8(3)، ص 65 ـ 87.
چیت‌سازیان، علی‌رضا؛ سعید مرتضوی (1389). «بررسی عوامل مؤثر بر پدیدۀ طفره‌روی اجتماعی در فعالیت‌های گروهی (مورد مطالعه: گروه‌های مطالعاتی دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع))»، اندیشة مدیریت راهبردی (اندیشة مدیریت)، 4(1)، ص 161 ـ 180.
دانایی‏فرد، حسن (1389). استراتژی‏های نظریه‌پردازی، تهران، سمت.
سامانی، علی؛ حسن درویش؛ سعید عابسی؛ حسین صفرزاده (1395). «شناسایی عوامل مؤثر بر طفره‌روی سازمانی با رویکرد نقشة راه اصلاح نظام اداری»، مدیریت سازمان‌های دولتی، 4(4 (پیاپی 16))، ص 101 ـ 114.
فاضلی، سید سهیل؛ جهانیار بامدادصوفی؛ مجید صفاری‏نیا؛ امیر مزیکی؛ امید ارجمند قهستانی (1397). «شناسایی عوامل مؤثر بر طفره‌روی اجتماعی در میان کارشناسان بخش خصوصی با استفاده از نقشه‌های شناخت علّی»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، ۲۲(۳)، ص ۷۵ ـ ۱۰۳.
نیک‌منش، شمس‏الدین؛ فاطمه لیلی‌دوست؛ شبنم زرجو؛ مجید موسوی (1398). «بررسی نقش تأثیر طفره‏روی اجتماعی کارکنان در رابطة بین رضایت شغلی و رفتارهای ضدتولید کارکنان سازمان تأمین اجتماعی شهر هشت‌پر»، مدیریت منابع انسانی پایدار، 1(1)، ص 167 ـ 186.
نیومن، ویلیام لاورنس (1397). روش‏های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کمّی و کیفی، مترجم: ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، چ 4، تهران، ترمه، ج 1.
 
References
Aggarwal, P. & O’Brien, C. L. (2008). “Social Loafing on Group Projects: Structural Antecedents and Effect on Student Satisfaction”, Journal of Marketing Education, 30(3), pp. 255–264. https://doi.org/10.1177/0273475308322283
Bagheri, M., Salimi, Q., & Akbari, B. (2014). “Social dodging: Providing a model for measuring the factors affecting it in humanities knowledge production teams (with emphasis on Dissertations)”, Journal of Management Improvement, 8(3), pp. 65-87. (in Persian)
Boren, A E. & Morales, S. (2018). “Celebrities and slackers: A grounded theory of the dynamics of social loafing on student teams”, Journal of Leadership Education, 17(2), pp. 42-59.
Byun, G., Lee, S., Karau, SJ., & Dai, Y. (2020). “Sustaining Collaborative Effort in Work Teams: Exchange Ideology and Employee Social Loaf‏ing”, Sustainability, 12(15), p. 6241.
Chitsazian, A. & Mortazavi, S. (2010). “Investigating the Effective Factors on Social Loafing in Group Activities; Case of Study: Student’s Discussion Groups in Imam Sadiq University”, Strategic Management Thought (Management Thought), 4(1), pp. 161-180. (in Persian)
Coers, N., Lorensen, M., & Anderson, J.C. (2009). “Case study: Student perceptions of groups & teams in leadership education”, Journal of Leadership Education, 8(1), pp. 93-110. doi:10.12806/v8/i1/rf1
Czarnota-Bojarska, J. (2015). “Counterproductive work behavior and job satisfaction: A surprisingly rocky relationship”, Journal of Management & Organization, 21(4), pp. 460-470.
Danaeifard, H. (2010). Theorizing Strategies, Tehran, Samat. (in Persian)
Dommeyer, C. J. (2007). “Using the diary method to deal with social loafers on the group project: Its effects on peer evaluations, group behavior, and attitudes”, Journal of Marketing Education, 29, pp. 175-188.
Etemadi, M., Ghafari darab, M., Khorasani, E., Moradi. F., & Vaziri nasab, H. (2015). “Social loafing and organizational justice among nurses: A case study in a teaching hospital”, Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 12(4), pp. 95-106. (in Persian)
Fazeli, S. S., bamdad soofi, J., Safari nia, M., Mazyaki, A., & Arjmand, O. (2018). “Identification of factors affecting social loafing among employees of private sector using causal cognitive maps”, Journal of Management Research in Iran, 22(3), pp. 75-103. (in Persian)
Ferrante, C. J., Green, S. G., & Forster, W. R. (2006). “Getting More out of Team Projects: Incentivizing Leadership to Enhance Performance”, Journal of Management Education, 30(6), pp. 788-797.
Greenberg, J. (1986). “Determinants of perceived fairness of performance evaluations”, Journal of Applied Psychology, 71(20), pp. 340–342.
Hoeksema–van Orden, C. Y. D., Buunk, B. P., & Gaillard, A. W. K. (1998). “Social loafing under fatigue”, Journal of Personality and Social Psychology, 75(5), pp. 1179–1190. doi:10.1037//0022-3514.75.5.1179.
Hernandez-Pozas, O. (2020). “Relationship meaningfulness and social loafing in Mexican workers”, Academia Revista Latinoamericana de Administración, 33(3/4), pp. 501-515. https://doi.org/10.1108/ARLA-04-2020-0067
Iman, M. (2014). Qualitative Research Methodology, Second Edition, Qom, Research Institute and University. (in Persian)
Klehe, U.C. & Anderson, N. (2007). “The Moderating Influence of Personality and Culture on Social Loafing in Typical Versus Maximum Performance Situations”, International Journal of Selection and Assessment, 15(2), pp. 250-262.
Latane, B., Williams, K., & Harkins, S. (1979). “Many hands make light the worker: Causes and consequences of social loafing”, Journal of Personality and Social Psychology, 37(6) pp. 822-832. doi:10.1037/0022-3514.37.6.822
Liden, R. C., Wayne, S. J., Jaworski, R. A., & Bennett, N. (2004). “Social Loafing: A Field Investigation”, Journal of Management, 30(2), pp. 285-304.
Newman, W. L. (2018). Social Research Methods: Quantitative and Qualitative Approaches, translated by Abolhassan Faghihi and Asal Aghaz, Fourth Edition, Tehran, Termeh Publishing, Vol. 1. (in Persian)
Nikmanesh, S., Leilidoost, F., zarjou, S., & Mousavi, M. (2019). “Investigating the Role of Employee Social Avoidance Effect on the Relationship between Job Satisfaction and Anti-Production Behaviors of Hashtpar Social Security Organization”, Journal of Sustainable Human Resource Management, 1(1), pp. 167-186. doi: 10.22080/shrm.2019.2808. (in Persian)
Pieterse, V. & Thompson, L. (2010). “Academic alignment to reduce the presence of “social loafers” and “diligent isolates” in student teams”, Teaching in Higher Education, 15(4), pp. 355–367. doi:10.1080/13562517.2010.493346
Rajaguru, R., Narendran, R., & Rajesh, G. (2020). “Social loafing in group-based learning: student-created and instructor-created group perspectives”, Educ Train, 62(4), pp. 483–501.
Robert, Lionel, P. Jr. (2020). “Behavior‒Output Control Theory, Trust and Social Loafing in Virtual Teams”, Multimodal Technologies and Interaction, 4(3), p. 39. https://doi.org/10.3390/mti4030039
Rosch, D. (2015). “Effects of classroom-based team experiences on undergraduate student leadership development: When practice does not make perfect”, Journal of Leadership Education, 14(3), pp. 104-118. doi:1012806/V14/13/R7
Samani, A., Darvish, H., Abesi, S., & Safarzadeh, H. (2016). “Identify Factors Affecting the Organizational Loafing; with the Approach of Administrative Reform Roadmap”, Quarterly Journal of Public Organzations Management, 4(4), pp. 101-114. (in Persian)
Schippers, M.C. (2014). “Social loafing tendencies and team performance: The compensating effect of agreeableness and conscientiousness”, Academy of Management Learning & Education, 13(1), pp. 62-81. doi:10.5465/amle.2012.0191
Simms, A. & Nichols, T. (2014). “Social loafing: A review of the literature”, Journal of Management Policy and Practice, 15(1), pp. 58-67.
Supardi, H. S. & Rosiana, A. (2021). “Descriptive review of positive and negative antecedent social loafing during pandemic covid-19”, International journal of current research and review, 13, pp. 177-183.
Svartdal, F., Klingsieck, K.B., Koppenborg, M., Gamst-klaussen, T., & Dahl T.I. (2020). “How study environments foster academic procrastination: Overview and recommendations”, Front Psychol, 11:3005. doi:10.3389/fpsyg.2020.540910
Tosuntaş, Ş. B. (2020). “Diffusion of responsibility in group work: Social loafing”, Journal of Pedagogical Research, 4(3), pp. 344-358. https://doi.org/10.33902/JPR.2020465073
Waller, J. E. (1996). “Social loafing and the group evaluation effect of dissimilarity in a social comparison standard”, Psychological Reports, 78(1), pp. 177–178. doi:10.2466/pr0.1996.78.1.177
Williams, K. D. & Karau, S. J. (1991). “Social Loafing and Social Compensation: The Effects of Expectations of Co-Worker Performance”, Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), pp. 570-581.