ارائة الگوی سایش‌‌‌‌ اجتماعی در بطن فرهنگ سازمان‌های دولتی (با تکیه بر نظر خبرگان سازمانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت، دانشکدة مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

2 کارشناسی‌ارشد گروه مدیریت، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر‌، ایران

چکیده

فرهنگ سازمانی یکی از عوامل پرکشش شکل‏دهندة عملکرد فردی و سازمانی است که اگر درگیر مسائل مخرب و منفی شود، آثار زیان‌باری خواهد داشت. یکی از عارضه‏های منفی، که رنگ‌وبوی فرهنگی دارد و بر عملکرد فردی و سازمانی تأثیر بسیار می‌گذارد سایش اجتماعی است. سایش اجتماعی یک پدیدة سازمانی با خوانش فرهنگی است که دلالت بر رفتارهای منفی در تعاملات و ارتباطات اجتماعی افراد یک سازمان دارد و به عنوان یک تهدید جدّی برای اثربخشی آن شناخته می‏شود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ارائة الگوی سایش اجتماعی در بطن فرهنگ سازمان‌های دولتی، با تکیه بر نظر خبرگان سازمانی، انجام پذیرفت. این پژوهش در زمرة پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های کیفی با رویکرد اکتشافی است. جامعة آماری پژوهش مدیران منابع انسانی سازمان‏های دولتی و استادان دانشگاه در مقام خبرگان‌ بودند که با استفاده از روش نمونه‏گیری گلوله‌‌‌ برفی انتخاب شدند‌. ابزار گردآوری داده در پژوهش حاضر مصاحبة نیمه‌ساختاریافته بود که روایی و پایایی‌ آن با استفاده از روایی محتوایی و آزمون درون‌گذار‌ـ میان‌کدگذار‌‌ بررسی شد. داده‏های به‌دست‌‌آمده با استفاده از روش Grounded theory و روش کدگذاری‌ و با بهره‌‌‌‌گیری از نرم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افزار  Atlas.tiتحلیل و مدل سایش ‌‌‌اجتماعی تدوین شد. نتایج پژوهش مشتمل بر شناسایی عوا‌مل علّی، عوا‌مل میانجی، عوامل زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، پدیدة ‌‌‌‌‌‌‌‌‌محوری، استراتژی‌‌‌‌‌ها، و پیامدهای سایش اجتماعی است. مثلاً، عوامل علّی سایش اجتماعی به ‌‌صورت فردی و سازمانی متشکل از مؤلفه‌‌‌‌هایی‌ همچون پرخاشگری، حسادت، ابراز احساسات منفی، تخریب، زیر‌آب‏‌زنی، شایعه‌‌پراکنی، مدیریت ناکارآمد، سیستم تنبیهی نامؤثر‌، فقدان اعتماد و احترام در سازمان، جوّ رقابتی و فضای تعارض‌‌‌‌‌‌آفرین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


رشیدی، زهرا؛ مقصود فراست‌خواه‌ (1397). «مفهوم‌پردازی پدیدة سایش از منظر اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های جامع شهر تهران (مطالعه‌ای زمینه‌ای)»، پژوهش‌ و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، د 24، ش 4، ص 123 ـ 150.
سیاوش‌پور، صدری؛ سید ‌احسان امیرحسینی‌؛ مهرزاد حمیدی (1398). «ارائة الگوی عوامل مؤثر بر سایش اجتماعی در منابع انسانی در تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش»، مدیریت رفتار سازمانی‌ در ورزش، د 6، ش 22، ص 67 ـ 83.
شجاعی‌ باغینی‌، گلناز؛ خلیلی‌نیا (1398). «شناسایی وضعیت سایش‌ اجتماعی مدیران جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، گرایش توسعة منابع انسانی.
طاهرپور، فاطمه (1397). «رابطة بین سایش اجتماعی و هم‌آفرینی با نقش میانجی عزت‌نفس سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های برتر ایران»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، دانشگاه شهید بهشتی، د 9، ش 1، ص 109 ـ 128.
محترم، معصومه؛ سمیرا زمانی (1399). «پیش‌بینی سایش اجتماعی بر اساس ادراک معلمان از انواع فرهنگ سازمانی در مدارس»، مدیریت مدرسه، د 8، ش 3، ص 127 ـ 148.
مرشدی تنکابنی، محمدحسن (1399). «بررسی نقش بدبینی سازمانی در رفتارهای انحرافی کارکنان با نقش میانجی سایش اجتماعی»، توسعه و منابع انسانی و پشتیبانی، د 1400، ش 59، ص 170 ـ 190.
موسوی، سید حسن (1395). «فرهنگ سازمانی مخرب از منظر قرآن کریم»، مدیریت در اسلام، 29، ش 29 ـ 30، ص 97 ـ 122.
References
Anwar, F. & paul Sidini, J. (2016). “Social Undermining, Stress and Well- Being a Mediation Mechanism”, Internation Journal of Business and Economic Affairs (Ijbea), Vol. 1, No. 1, pp. 86-92.
Behestifar, M. (2014). “Problems of Social Undermining In The Organization”, Applied Mathemtics In Engineering, Management and Technology, Vol. 2, No. 1, pp. 219-222.
Duffy, M.K., Scott, K.L., Shaw, J.D., Tepper, B. J., & Aquino, K. (2012). “A Social Context Model of Envy and Social Undermining”, Academy of Management Journal, Vol. 55, No. 3, pp. 643-666.
Hamza, A. (2018). “Impact of Employee Suspicion on Social Undermining with Mediating Role of Knowledge Hiding and Moderating Role of Knowledge Sharing Climate, A thesis submitted in partial fulfillment for the degree of Master of Science”, Capital Unversity of Science and Technology, Islamabad.
Kafinejad, M. (2018). “The Investigation Relation Between Inefficient Attitude and Social Undermining of the Employees of Football Clubs in Kerman”, International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 7(1), pp. 76-86.
Karthikyan, C. (2017). “An Exploratory Study on Increasing Social Undermining In Organisation: A Socio Psychological Leadership Perspective”, International Journal of Research in Social Sciences, Vol. 7, No. 4, pp. 554-590.
Mahtram, M. & Zamani, S. (2020). “Predicting Social Undermining Based On teachers' perceptions of different types of organizational culture in schools”, Quarterly Journal of School Management, Vol. 8., No. 3., pp. 127-148. (in Persian)
Morshedi Tonekaboni, M.H. (2020). “Investigating the role of organizational pessimism in employees' deviant behaviors with the mediating role of social wear”, Quarterly Journal of Development and Human Resources and Support, Vol. 1400, No. 59, pp. 170-190. )in Persian)
Mousavi, S. H. (2017). “Destructive organizational culture from the perspective of the Holy Quran”, Management Quarterly in Islam, No. 29-30, pp. 97-122. (in Persian)
Nasr Isfahani, M. (2017). “Social Underming: a Model Expansion of The Employees Social Undermiming and Determining Its Relationship With Organizational Agility”, Revista Quid, No. 29, pp. 31-40.
Ong, L.D. & Tay, A. (2015). “The Effects of Co-Workers’ Social
Undermining Behaviour on Employees’Work Behaviours”, GAI Istanbul International Academic Conference Proceedings, pp. 1-11.
Pathiranage, Y.L. (2019). “Organizational Culture and BusinessPerformance: an Empirical Study”, SSRG International Journal of Economics and Management Studies (SSRG-IJEMS), Vol. 6, No. 6, pp. 1-13.
Pathiranage, Y. L., Lakmini, V. K., Jayatilake, L. V. K. & Abeysekera, R. (2020). “A Literature Review on Organizational Culture
towards Corporate Performance”, International Journal of Management, Accounting and Economics, Vol. 7, No. 9, pp. 522-544.
Rook, K. S. (1984). “The negative side of social interaction: Impact on psychological well-being”, Journal of Applied Social Psychology, 46, pp. 1097-1108. ttp://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.46.5.1097
Rodriguez-Munoz, A., Antino, M., Leon Perez, J. M., & Zorrilla, P.R. (2020). “Workplace Bullying, Emotinal Exhaustion,And Partner Social Undermining: A Weekly Diary Stusy”, Journal Of Interpersonal Violence, pp.1-17.
Rasidi, Z. & Faraskhah, M. (2018). “Conceptualization of Undermining phenomenon from the perspective of faculty members of comprehensive universities in Tehran: a field study”, Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, Vol. 24, No. 4, pp. 123-150. (in Persian)
Sabeen, Z. & Arshad, F. (2018). “Social Undermining In Acadermia:Experiences and Effects”, Journal Of Applied Research In Higher Education Publishing Limited, pp. 1-13.
Sun Jung, H. & Hyun Yoon, H. (2019). “The Effects Of Social Underming on Employee Voice and Silenceand on Organization Deviantbehaviors In The Hotel Industry”, Journal of Service Theory and Practice, Vol. 29, No. 2, pp. 213-231.
Sayed Mostafa, A. M., Farely, S., & Zaharie, M. (2020). “Examining The Boundaries of Ethical Leadership: The Harmful Effect of Co-Worker Social Undermining on Disengagement And Employee Attitudes”, Journal of Business Ethics, Vol. 174, No. 4, pp.1-14. Https://Doi, Org/ 10.1007/ S 10551-020-04586-2.
Siavashpour, S., Amir-Hosseini, S. E., & Hamidi, M. (2018). “Presenting a M odel of Factors Affecting Social Undermining In Human Resources In Physical Education of The Ministry of Education”, Quaraterly Journal of Organization Behavior Management In Sports, Vol. 6, No. 22, pp. 67-83. (in Persian)
Scotti, L.K., Ingram, A., Zagenczky, T. J., & Shoss, K. (2015). “Work- Family Confict and Social Undermining Behaviour: An Examination Of Po Fit and Gander Differences”, Journal of Occupational and Organization Psychology, Vol. 88, No. 1, pp. 203-218.
Shojaee Baghini, G. & Khalilinia (2018). “Indentifying The Social Undermining Status of agaricultural Jihad Managers In Shahrous City”, Masters Thesis, Human Resources Development Orientation. (in Persian)
Taherpour, F. (2018). “The relationship between social wear and co-creation with the mediating role of organizational self-esteem among faculty members of Iran's top universities”, Public Management Perspectives Quarterly, Shahid Beheshti University, Vol. 9, No. 1, pp. 109-128. )in Persian)
Vinokur, A. D. & Van Ryn, M. (1993). “Social support and undermining in close relationships: Their independent effect on mental health in unemployed persons”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 65, No. 2, pp. 350-359. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.65.2.350.
Vinokur, A. D, Price, R & Gaplan. R. (1996). Hard times.and hurtful partners:How financial strain affects depression and relationship satisfaction of unemployed.persons and their spouses. Journal of Personality and Social Psychology, 71,PP. 166-179.
Yoo, J. (2012). “The Influence of Social Undermining on The Service Emplouees Customer Orientedboundary Spanning Behavior”, Journal of Services Marketing, Vol. 27, No. 7, pp. 539-550.
Yoo, J. & Frankwick, G.L. (2013). “Exploring The Impact of Social Undermining on Salesperson Deviance: an Integrated Model”, Journal of Personsl Selling & Sales Management, Vol. 33, No. 1, pp. 79-90.