تاریخ‌نگاری شفاهیِ دانش مدیریت در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت دولتی، دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 گروه مدیریت، دانشکدة اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

زمینه. مطالعات تاریخی در رشتة مدیریت در ایران یا انجام نشده یا به صورت پراکنده بوده و روشمند نبوده است. تاریخ شفاهی دانش مدیریت در ایران به مثابة روشی متداول در تاریخ‌نگاری نیز مورد توجه محققان نبوده است.
هدف. در این مطالعه ثبت و ضبط خاطرات و مشاهدات استادان و پیشکسوتان مطلع از تطور دانش مدیریت در ایران جهت تدوین تاریخ شفاهی این دانش دنبال می‏شود. عمدة هدف تاریخ شفاهی ثبت و نگهداری خاطرات و اطلاعات کسانی است که از رویدادهای تاریخی در زمینه‌ای خاص باخبرند.
روش پژوهش. در این مقاله، روایت‌های شفاهی تعدادی از استادان پیشکسوت دانش مدیریت در ایران با استفاده از روش تاریخ شفاهی ثبت و ضبط شده‌اند. مصاحبه‌شوندگان کنشگران اصلی در دوره‌های مختلف تطور مدیریت بوده‌اند که از روند شکل‌گیری و توسعة این دانش در ایران آگاه و مطلع بودند.
یافته‌ها. از مصاحبه با استادانِ پیشکسوت خاطرات، مشاهدات، شنیده‌ها، و اطلاعاتی به دست آمد که به صورت خام و بدون دستکاری و دخالت مورخان روایت شده‌اند که به تدوین تاریخی موثق و قابل استناد، منطبق با اصول و مراحل تاریخ شفاهی، منتج شده است و از برتری‌های آن ارائة کدها و کلیدواژه‌هایی تاریخی است که می‌توانند موضوع مطالعة سایر محققان و مورخانِ مدیریت قرار گیرند.
نتیجه‌گیری. مورخان، ضمن رعایت اصالت تاریخ شفاهی و روایتِ آن بدون دستکاری، چهار مؤلفة اصلی شامل ساختارهای مؤثر، خبرگان مؤثر، آثار مؤثر، و رویدادهایِ مؤثر بر علوم اداری را به عنوان الگویی نظری در تبیین و تدوین تاریخِ دانش مدیریت در ایران استنتاج کردند.

کلیدواژه‌ها


ارکان، مهری (1352). مکاتب مدیریت و تطور آن در جهان و در ایران. نشریة فنون اداری، (46-47)، 76-80.
افضل، منوچهر؛ بازرگان، فریدون؛ برهان‌منش، محمد و فرزانگان، صادق (1348). راهنمای آموزش عالی در ایران. تهران: مؤسسة فرهنگی منطقه‌ ئی.
الوانی، سید مهدی (1398). مدیریت عمومی. چاپ پنجاه و ششم. تهران: نی.
بدیعی، احمد (1344). سیر مدیریت در ایران. نشریة فنون اداری، 1 (2)، 64-69.
ـــــــــــ (1345). سیر مدیریت در ایران. نشریة فنون اداری، 1 (11-12)، 40-47.
ـــــــــــ (1346). سیر مدیریت در ایران. نشریة فنون اداری، 2 (16)، 38-42.
بشارت، علی‌رضا (1352). سیر اندیشة اداری و مبانی علم اداره. تهران: دانشگاه تهران، دانشکدة علوم اداری و مدیریت بازرگانی.
دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، سید مهدی و آذر، عادل (1398). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. چاپ ششم. تهران: صفّار.
دانشگاه تهران (1351). برنامة عالی مدیریت ایران: دانشگاه تهران، دانشکدة علوم اداری و مدیریت بازرگانی، 18 مرداد تا 14 شهریور 1351. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ــــــــــــ (1352). راهنمای دانشگاه تهران، سال تحصیلی 53-1352. تهران: تهیه و تنظیم دفتر مطالعات آموزشی و امور آموزشی دانشگاه تهران. چاپ دانشگاه تهران.
ــــــــــــ (1353). راهنمای دانشگاه تهران، سال تحصیلی 54-1353. تهران: تهیه و تنظیم دفتر مطالعات آموزشی و امور آموزشی دانشگاه تهران. چاپ دانشگاه تهران.
شیبانی‌فر، محمدشهاب؛ الوانی، سید مهدی؛ رستگار، عباس‌علی؛ دامغانیان، حسین و دانایی‌فرد، حسن (1399). سیر تاریخی دانش مدیریت در ایران. فصلنامة پژوهش‌های مدیریت عمومی، 13 (48)، 5-25.
فرشید، راضیه (1396). قوانین و مقررات تاریخ شفاهی. دوفصلنامة پژوهش‌های تاریخ شفاهی، 5 (1)، 26-43.
فلیک، اووه (1397). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمة هادی جلیلی. چاپ دهم. ویراست سوم. تهران: نی.
گروه مهندسی خرد (1397). داستان توسعه در ایران، دفتر نخست: از صدارت امیرکبیر (1227) تا پیروزی انقلاب اسلامی (1357). تهران: لوح فکر.
لاجوردی، حبیب (1996). خاطرات شاپور بختیار: نخست‌وزیر ایران (1357). مجموعة تاریخ شفاهی ایران، جلد دوم: طرح تاریخ شفاهی ایران، مرکز مطالعات خاورمیانه، دانشگاه هاروارد.
محبوبی اردکانی، حسین (1350). تاریخ تحول دانشگاه تهران و مؤسسات عالی آموزشی ایران در عصر خجستة پهلوی: به مناسبت جشن دوهزار پانصدمین سال بنیان‌گذاری شاهنشاهی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
مرعشی، ابوالفضل (1344). تحولات دانشگاه تهران از سال 1320 تا 1344. مجلة اتحاد ملل، ویژة دانشگاه.
منتظرالقائم، علی‌اصغر؛ اسکندری فاروجی، ابوالفضل؛ کجباف، علی‌اکبر و وکیلی، هادی (1398). خود مشت‌مالی در تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران؛ نگاهی انتقادی به حکومت پهلوی و دلایل سقوط آن. فصلنامة پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 8 (30)، 181-208.
مهدوی، محمدنقی (1364). کتابشناسی مدیریت. تهران: مرکز اسناد و مدارک علمی.
میرزایی، خلیل (1395). کیفی‌پژوهی: پژوهش، پژوهشگری، و پژوهش‌نامه‌نویسی. 2 جلد. تهران: فوژان.
ناصرزاده، صادق (1341). سالنامة مؤسس] علوم اداری و بازرگانی. تهران: دانشکدة حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران.
هافمن، آلیس ام. و هافمن، هاوارد اس. (2006). نظریة حافظه: فردی و اجتماعی. ترجمة فرحناز اسماعیل‌بیگی (1396). دوفصلنامة تاریخ شفاهی، 5 (1)، 6-24.
Afzal, M., Bazargan, F., Burhanmanesh, M., & Farzangan, S. (1969). Guide to higher education in Iran. Tehran: Regional Cultural Institute. (in Persian)
Alford, L. P. (1912). Scientific Management in Use. American Machinist. 36 (14), 550.
--------------. (1922). Ten Year’s Progress in Management. Transactions American Society of Mechanical Engineers. 44, 1243-1276.
--------------. (1932). Ten Year’s Progress in Management: 1923-1932. Transactions American Society of Mechanical Engineers. 55, 241-251.
Alvani, S. M. (2019). Public management. Tehran: Ney publication. (in Persian)
Arkan, M. (1973). Management schools and their development in the world and in Iran. Journal of administrative techniques. 46 & 47, 76-80. (in Persian)
ASME (1912). The Present State of the Art of Industrial Management: Majority Report of Sub-Committee on Administration. Transactions American Society of Mechanical Engineers. 34, 1131-1229.
-------- (1929). Record and Index. The American Society of Mechanical Engineers. 3.
Badiei, A. (1966). The course of management in Iran. Journal of administrative techniques. 11 & 12, 40-47. (in Persian)
---------. (1966). The course of management in Iran. Journal of administrative techniques. 2, 64-69. (in Persian)
---------. (1967). The course of management in Iran. Journal of administrative techniques. 16, 38-42. (in Persian)
Basharat, A. (1973). Evolution of administrative thought and fundamentals of administration. Tehran: University of Tehran, School of Public and Business Administration. (in Persian)
Cassell, C., & Symon, G. (2004). Essential guide to qualitative methods in organizational research. London: SAGE.
Danaeefard, H., Alvani, S. M., & Azar, A. (2019). Qualitative research methodology in management: a comprehensive approach. Tehran: Saffar Publications. (in Persian)
Duncan, W. J. (1989). Great Ideas in Management. San Francisco: Jossey-Bass.
Farshid, R. (2017). Oral History Rules and Regulations. Biannual Journal of Oral History. 5 (1), 26-43. (in Persian)
Flick, U. (2018). An introduction to qualitative research. Translated by H. Jalili. Tehran: Ney publications. (in Persian)
Fraenkel, J. R., & Wallen O. E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-hill.
Griffin, R. W. (2012). Fundamentals of management. Boston: Cengege learning.
Hoffman, A. M., & Hoffman, H. S. (2006). Memory theory: individual and social. Translated by Ismail Beigi, F., (2017). Biannual Journal of Oral History. 5 (1), 5-25. (in Persian)
Keulen, S., & Kroeze, A. (2014). Introducthon: the era of management: a historical perspective on twentieth-century management. Management & Organizational history. 9 (4), 321-335.
Kreitner, R. (2009). Management. Boston: Houghton Mifflin Harcourt Publishing.
Lajevardi, H. (1996). Memoirs of Shapur Bakhtiar: Prime Minister of Iran (1978). Iranian Oral History Collection, 2nd Vol. USA: Oral History of Iran, Center for Middle East Studies, Harvard University. (in Persian)
Lavrakas, P. J. (2008). Encyclopedia of survey research. California: SAGE.
Leavy, P. (2011). Oral history. Series Understanding Qualitative Research. New York: Oxford University Press, Inc.
Mahboubi Ardakani, H. (1971). The history of the evolution of Tehran University and Iran's higher educational institutions during the blessed Pahlavi era: on the occasion of the celebration of the 2500th anniversary of the founding of the Iranian Empire. Tehran: University of Tehran. (in Persian)
Mahdavi, M. N. (1985). Management bibliography. Center for scientific documents. (in Persian)
Marashi, A. (1965). Developments of Tehran University from 1941 to 1965. United Nations magazine. special for the university. (in Persian)
Merrill, B., & West, L. (2009). Using Biographical Methods in Social Research. London: SAGE.
Micro Engineering Department (2018). The story of development in Iran, the first book: from the chancellery of AmirKabir to the victory of the Islamic Revolution. Lohe Fekr Publications. (in Persian)
Mirzaee, K. (2016). Qualitative research: research, researching and research writing. 1 & 2 Volume. Foojan Publications. (in Persian)
Montazrolghaaem, A., Eskandari Farouji, A., Kajbaf, A., & Vakili, H. (2019). Self-Esteem in the Oral History of the Iranian Studies Foundation; A critical look at the Pahlavi government and the Causes for its fall. Islamic Revolution Research. 8 (30), 181-208. (in Persian)
Munslow, A. (2006). The Routledge companion to historical studies. London: Routledge.
Naserzadeh, S. (1341). Annals of Institute of Administrative and business Sciences. Theran: Tehran University. Faculty of Law and Political and Economic Sciences. (in Persian)
Novicevic, M. M., Owen, J., Palar, J., Popooola, I. T., & Marshall, D. (2015). Management and Organizational History: Extending the State-of-the-Art to Historicist Interpretivism. In Book: Management History: Its Global Past and Present. Edited by Bowden, B. & Lamond, D. A Volume in Management History: Global Perspectives. Michigan: Information Age Publishing Inc.
Pollard, H. R. (1982). Developments in Management Thought. London: Heinemann.
Ritchie, D. A. (2015). Doing Oral History. New York: Oxford University Press.
Sheybani Far, M. S., Alvani, S. M., Rastgar, A. A., Damghanian, H., & Danaeefard, H. (2020). History of Management Knowledge in Iran. Public Management Researches. 13 (48), 5-25. (in Persian)
Thompson, P., & Bornat, J. (2017). The Voice of the Past: Oral History. New York: Oxford University Press.
Topping, S., Duhon, D., & Bushardt, S. (2006). Oral history as a classroom tool: learning management theory from the evolution of an organization. Journal of Management History. 12 (2), 154-166.
University of Tehran (1972). Iranian Management Program: University of Tehran, School of Public and Business Administration, August 9 to September 5, 1972. Tehran: Tehran University Publications. (in Persian)
------------------------- (1973). Tehran University guide for academic year 1973-74. Tehran: University of Tehran Publications. Educational studies office of Tehran University. (in Persian)
------------------------- (1974). Tehran University guide for academic year 1974-75. Tehran: University of Tehran Publications. Educational studies office of Tehran University. (in Persian)
Wren, D. A. (1987). Management history: issues and ideas for teaching and research. Journal of Management. 13 (2), 339-350.