آسیب‌شناسی بوروکراسی اداری سازمان آموزش‌وپرورش ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه مدیریت آموزشی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

10.22059/jomc.2023.365636.1008596

چکیده

هدف از این پژوهش شناسایی آسیب‌های ناشی از بوروکراسی اداری سازمان‌ آموزش‌وپرورش ایران بود که با رویکرد کیفی و روش مطالعة موردی انجام‌ شد. مشارکت‏کنندگان پژوهش شامل مسئولان آموزشی و مدیران بودند که طبق روش نمونه‌گیری هدفمند صاحب‌نظران کلیدی و بر اساس معیار اشباع نظری 15 نفر به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبة نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. به‌منظور شناسایی آسیب‌های بوروکراسی اداری سازمان‌ آموزش‌وپرورش از روش کیفی تحلیل مضمون در سه سطح مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهنده و مضامین فراگیر استفاده شد. نتایج نشان داد آسیب‌های بوروکراسی اداری در سازمان‌ آموزش‌وپرورش شامل 5 مضمون فراگیر تضعیف انسجام ساختار سازمانی (افزایش پیچیدگی سازمان، بروز فساد اداری، افزایش تمرکز سازمانی، افزایش حجم اطلاعات نامربوط و نامعتبر، ارزشیابی نامطلوب در سطوح صفی و ستادی)، آسیب و فشار به گروه‌های ذی‌نفع (مشکلات معلمان و مدیران، مشکلات کارکنان اداری، مشکلات دانش‌آموزان، مشکلات والدین)، افزایش بی‌عدالتی آموزشی (تبعیض و نابرابری جنسیتی، نابرابری و ناتوانی در اجرای آموزش عمومی اجباری، طبقاتی شدن آموزش)، تضعیف جایگاه علمی در سطح کشور (تجاری شدن نظام آموزشی، سیاست‌زدگی آموزش‌وپرورش)، کاهش اثربخشی نظام آموزش‌وپرورش (ناهمگونی قوانین و مقررات، افت کیفیت عملکرد آموزشی، افزایش مدرک‌گرایی) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم‌پور، حبیب و پورامینی، زهرا (1400). تحلیل نقش تعدیل‌گر کیفیت بوروکراسی در رابطة بین اندازة دولت و فساد مالی در کشورهای در حال توسعه. مطالعات مدیریت دولتی ایران، 4(3)، 137 ـ 167.
احمدی، فخرالدین؛ عسگرزاده، هاشم؛ بهرام‌زاده، حسینعلی و اصفهانی، جعفر (1392). بررسی رابطة گرایش به بوروکراسی و فرسودگی شغلی کارکنان سازمان آموزش‌وپرورش خراسان جنوبی. مهندسی مدیریت نوین، 2(4)، 119 ـ 139.
ایزدی یزدانآبادی، احمد (1393). آسیب‌شناسی مدیریت آموزش‌وپرورش کشور و ارائة راهبردها و راهکارهای مطلوب. دبیرخانة شورای عالی انقلاب فرهنگی.
زارعی، ساجده؛ آذربایجانی، کریم و علیرضا، صیادی (۱۳۹۵). ارزیابی تأثیر شهرداری الکترونیکی بر کاهش هزینه‌های بروکراسی (مطالعة موردی: مناطق 15‌گانة شهرداری اصفهان). مدیریت شهری نوین، ۴ (۱۲)، ۲۹ ـ ۵۰.
علاقه‌بند، علی (1389). مبانی و اصول مدیریت آموزشی. تهران: مؤسسة انتشارات بعثت.
غفوری، خالد؛ هویدا، رضا؛ رجایی‌پور، سعید و سیادت، علی (1400). شناسایی عوامل ایجادکنندة ترومای سازمانی در معلمان مدارس ابتدایی. نوآوری‌های آموزشی، 21(83)، 69 ـ 100.
فرج‌زاده، ثریا؛ ابراهیم‌پور، حبیب و عسگرنژاد نوری، باقر (1400). تأثیر ایدئولوژی سیاسی بر کارآمدی دولت با نقش واسطه‌ای کیفیت بوروکراسی. حکمرانی و توسعه، 2(1)، 23 ـ 40.
مولوی، زینب؛ طهماسبی، رضا؛ دانایی‌فرد، حسن و حمیدی‌زاده، علی (1396). بوروکراسی هراسی؛ نگاه دوگانة شهروندان به خدمات عمومی. مدیریت دولتی، 9(2)، 213 ـ 234.
Ahmadi, F., Asgarzadeh, H., Bahramzadeh, H. A., & Esfahani, J. (2012). Examining the relationship between tendency to bureaucracy and job burnout of South Khorasan education and training organization employees. Novin Bahar Management Engineering, 2(4), 119-139. (in Persian)
Alagheband, A. (2009). Basics and principles of educational management. Tehran: Ba'ath Publications Institute. (in Persian)
Alanoglu, M. & Demirtaş, Z. (2021). The Effect of Bureaucratic School Structure on Teachers' Job Satisfaction: The Mediator Role of the Organizational Justice. Research in Educational Administration and Leadership, 6(2), 432-470.
Bauer, M. W., Knill, C., & Eckhard, S. (Eds.). (2016). International bureaucracy: Challenges and lessons for public administration research. Springer.
Brooks, J., Horrocks, C., & King, N. (2018). Interviews in qualitative research. Interviews in qualitative research, 1-360.
Crozier, M. (2009). The bureaucratic phenomenon (Vol. 280). New Brunswick, NJ: Transaction.
Ebrahimpour, H. & Pouramini, Z. (2021). Analyzing the moderating role of bureaucracy quality in the relationship between government size and financial corruption in developing countries. Iranian Public Administration Studies, 4(3), 137-167. (in Persian)
Ezazdi Yazdanabadi, A. (2013). Pathology of country's education management and providing optimal strategies and solutions. Secretariat of the Supreme Council of the Cultural Revolution. (in Persian)
Farajzadeh, S., Ebrahimpour, H. & Asgrenjad Nouri, B. (2021). The effect of political ideology on government efficiency with the mediating role of bureaucracy quality. Governance and Development, 2(1), 23-40. (in Persian)
Fazil, M. & Fahmi, A. (2022). Pathology of Bureaucracy in Implementation of E-Government at the Gampong Government in Lhokseumawe City. In 2nd International Conference on Social Science, Political Science, and Humanities (ICoSPOLHUM 2021), 379-384. Atlantis Press. (in Persian)
Ghafouri, Kh., Hoyda, R., Rajaipour, S., & Siadat, A. (2021). Identifying factors causing organizational trauma in primary school teachers. Educational Innovations, 21(83), 69-100. (in Persian)
Grissom, J. A., Kern, E. C., & Rodriguez, L. A. (2015). The “representative bureaucracy” in education: Educator workforce diversity, policy outputs, and outcomes for disadvantaged students. Educational Researcher, 44(3), 185-192.
Hull, M. S. (2012). Documents and bureaucracy. Annual review of anthropology, 41, 251-267.
Joo, H. J. & Kim, T. (2022). Ambivalence toward bureaucracy: responses from Korean school principals. International Journal of Educational Management, 36(3), 311-324.
Kanter, R. M. (2019). The future of bureaucracy and hierarchy in organizational theory: a report from the field. In Social theory for a changing society (pp. 63-93). Routledge.
Koybasi, F., Ugurlu, C. T., & Bakir, A. A. (2017). The Factors That Influence Bureaucracy and Professionalism in Schools: A Grounded Theory Study. Journal of Education and Practice, 8(8), 196-207.
Liu, C. (2021). Bureaucracy in Higher Education from a Comparative Perspective. In 2nd International Conference on Education Studies: Experience and Innovation (ICESEI 2021), 143-147. Atlantis Press.
Molavi, Z., Tahmasabi, R., Danaeifard, H., & Hamidizadeh, A. (2016). Bureaucracy phobia; Citizens' dual view of public services. Public Administration, 9(2), 213-234. (in Persian)
Mouzelis, N. P. (2013). Organization and bureaucracy. Routledge.
Newman, J., Mintrom, M., & O'Neill, D. (2022). Digital technologies, artificial intelligence, and bureaucratic transformation. Futures, 136, 102886.
Osipov, A. M. (2020). Bureaupathology and paper pressing in the Russian education. RUDN Journal of Sociology, 20(4), 953-966.
Selden, S. C., Brudney, J. L., & Kellough, J. E. (2016). Bureaucracy as a representative institution: Toward a reconciliation of bureaucratic government and democratic theory. In Representative Bureaucracy, 134-154. Routledge.
Sephovand, R., Saedi, A., & Shariatnejad, R. (2018). Analysis of the effect of bureaucratic culture on organizational laziness with the mediating role of organizational pessimism. Organizational Culture Management, 17(4), 549-567.
Skerritt, C. (2021). Pressure, bureaucracy, accountability, and all for show: Irish perspectives on life inside England’s schools. British Journal of Educational Studies, 69(6), 693-713.
Tierean, O. & Bratucu, G. (2009). The evolution of the concept of bureaucracy. Bulletin of the Transilvania University of Brasov. Economic Sciences. Series, 2, 245.
Wilson, J. Q. (2019). Bureaucracy: What government agencies do and why they do it. Hachette UK.
Zarei, S., Azarbaijani, K., & Sayadi, A. (2015). Evaluating the impact of electronic municipality on reducing bureaucracy costs (case study: 15 districts of Isfahan Municipality). Modern Urban Management, 4(12), 29-50. (in Persian)