تحلیل و بررسی مبانی نظریه پویائی‌های فرهنگی و نقد آن براساس مبانی اسلامی

نوع مقاله : روش شناسی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و مدیر گروه مدیریت فرهنگی دانشگاه معارف اسلامی

2 دانش‌آموخته ارشد، مدیریت فرهنگی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

10.22059/jomc.2025.384710.1008721

چکیده

هدف: نظریه پویائی‌های فرهنگی، به عنوان یکی از نظریه‌های پارادیم تفسیری، درتلاش است تا با ارائه فرایند چهارمرحله‌ای، ایجاد و تغییرات فرهنگی را تبیین نماید.. هدف این پژوهش بررسی و تبیین کارکرد نظریه‌ی پویائی‌های فرهنگی بعد از جایگزینی مبانی اسلامی در آن می‌باشد.

روش: در این پژوهش، از روش حِکمی-اجتهادی استفاده می‌شود. در این روش، نظریه بر منظومه معرفتی اسلام عرضه می‌شود. در روش مذکور مبانی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و روش‌شناسی اسلامی جایگزین مبانی نظریه‌ی پویائی‌های فرهنگی می‌شود.

یافته ها: باجایگزینی مبانی اسلامی در نظریه‌ی پویائی‌های فرهنگی، دو فرایند جلوه‌گری و تفسیر، از کار افتاده و چرخه مذکور قطع می‌شود. از سوی دیگر، عنصرِ «ارزش‌ها» در نظریه پویائی‌های فرهنگی، در دام نسبیت گرفتار شده و با مخدوش شدن عنصر ارزش‌های فرهنگی، فرایند پویائی‌های فرهنگی با چالش جدی مواجه است.

نتیجه گیری: نظریه پویائی‌های فرهنگی، مبتنی بر مبانی فلسفی تفسیری است. از این‌رو با جایگزین نمودن مبانی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و روش‌شناسی اسلامی، فرایندهای پویائی فرهنگی قابلیت تداوم و استمرار خود را از دست می‌دهند. به طور خاص فرایند تفسیر در مدل مذکور از بین خواهد رفت و دیگر چرخه پویائی‌های فرهنگی استمرار نمی‌یابد. همچنین با جایگزینی مبانی معرفت شناسی اسلامی که رویکردی رئالیستی دارد، فرایند جلوه‌گری نیز فاقد معیار و ملاک برای ارزیابی خواهد بود. زیرا براساس مبنای معرفت شناسی پارادایم تفسیری، هر ارزشی که متولد ذهنیت افراد باشد،ارزشمند است، در اینصورت در تعارض بین ارزش‌ها، هیچ معیار و ملاکی برای ارزیابی و سنجش صحت و درستی ارزش‌های فرهنگی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات