تحلیل و بررسی مبانی نظریة پویایی‌های فرهنگی و نقد آن بر اساس مبانی اسلامی

نوع مقاله : روش شناسی

نویسندگان

گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف: نظریة پویایی‌های فرهنگی در زمرة پارادایم تفسیری است و تلاش دارد با ارائة فرایند چهار مرحله‌ای ایجاد و تغییرات فرهنگی را تبیین کند. هدف این پژوهش بررسی و تبیین کارکرد نظریة پویایی‌های فرهنگی بعد از جایگزینی مبانی اسلامی در آن است.
روش: در این پژوهش، از روش حِکمی‌ـ اجتهادی استفاده می‌شود. در این روش، منظومة معرفتی اسلام بر نظریه‌های شکل‌گرفته در علوم انسانی عرضه می‌شود. در روش یادشده مبانی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، و روش‌شناسی اسلامی جایگزین مبانی نظریه می‌شود.
یافته‌ها: با جایگزینی مبانی اسلامی فرایند جلوه‌گری و تفسیر از کار می‌افتد و چرخه قطع می‌شود. همچنین عنصرِ «ارزش‌ها» در فرهنگ و پویایی‌های فرهنگی در دام نسبیت گرفتار و فرایند یادشده با چالش مواجه می‌شود.
نتیجه: با جایگزین کردن مبانی معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی و روش‌شناسی اسلامی فرایندهای پویایی فرهنگی قابلیت تداوم و استمرار خود را از دست می‌دهند. به طور خاص، فرایند تفسیر در مدل یادشده از بین می‌رود و دیگر چرخة پویایی‌های فرهنگی استمرار نمی‌یابد. همچنین با جایگزینی مبانی معرفت‌شناسی اسلامی که رویکردی رئالیستی دارد فرایند جلوه‌گری نیز فاقد معیار و ملاک برای ارزیابی خواهد بود. زیرا بر اساس مبنای معرفت‌شناسی پارادایم تفسیری هر ارزشی که متولد ذهنیت افراد باشد ارزشمند است. در این صورت در تعارض بین ارزش‌ها هیچ معیار و ملاکی برای ارزیابی و سنجش صحت و درستی ارزش‌های فرهنگی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

ایمان، محمدتقی و کلاته‌ساداتی، احمد (1392). روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان (مدلی روش‌شناختی از علم اسلامی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایتزن، دی. استنلی (1376). فرهنگ به مثابة معرفت مشترک انسانی. مترجم: تاج‌الدین، ضیاء. فرهنگ، ش 27، 110 ـ 117.
بلیکی، نورمن (1391). پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی. مترجم: سید حمیدرضا حسنی، محمدتقی ایمان، سید مسعود ساجدی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پارسانیا، حمید (1383). روش‌شناسی و اندیشة سیاسی. علوم سیاسی، ش 28، 7 ـ 16.
جوادی آملی، عبدالله (1384). معرفت‌شناسی در قرآن. قم: مرکز نشر اسراء.
ــــــــــــــــــ (1386). سرچشمة اندیشه. قم: مرکز نشر اسراء.
حسین‌زاده، محمد (1388). درآمدی بر معرفت‌شناسی و مبانی معرفت دینی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
خسروپناه، عبدالحسین (1394). روش‌شناسی علوم اجتماعی. تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
ــــــــــــــــــــ (1398). بیست گفتار دربارة فلسفه و فقه علوم اجتماعی. قم: مؤسسة بوستان کتاب.
خسروپناه، عبدالحسین و پناهی‌آزاد، حسن (1388). نظام معرفت‌شناسی صدرایی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
دانایی‌فرد، حسن (1395). نظریه‌پردازی: مبانی و روش‏شناسی‏ها. تهران: سمت.
ساروخانی، باقر (1389). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. چ 16. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شریفی، احمدحسین (1393). مبانی علوم انسانی. تهران: مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی (صدرا).
صغیر، محمدحسین‌علی (1413 ق). دراسات القرآنیه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی مرکز النشر.
عبودیت، عبدالرسول (1380). هستی‌شناسی. چ 6. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
فرهنگی، علی‌اکبر (1386). مدیریت دولتی و فرهنگ اجتماعی. علوم مدیریت، س 1، ش 1، 83 ـ 103.
فرامرز قراملکی، احد (1385). اصول و فنون پژوهش در گسترة دین‌پژوهی. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه.
کاووسی، اسماعیل؛ شاه‏حسینی، علی و توحیدی اردهایی، فاطمه (1392). طراحی الگوی پویایی فرهنگی در راستای دستیابی به توسعه و پیشرفت در کشور. مجموعه مقالات نخستین همایش ملی الگوی اسلامی ایرانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه. ج 4.
کوهن، توماس (1392). ساختار انقلاب‏های علمی. تهران: سمت.
مصباح یزدی، محمدتقی (1383). آموزش فلسفه. چ 4. قم: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، وابسته به مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
مطهری، مرتضی (1368). مسئلة شناخت. تهران: صدرا.
هچ، ماری جو و کانلیف، ان. ال. (1389). نظریة سازمان مدرن، نمادین تفسیری پست‌مدرن. مترجم: حسن دانایی‌فرد. تهران: مهربان نشر.
هچ، ماری جو (1390). توری سازمان مدرن، نمادین‌ـ تفسیری پست‌مدرن. مترجم: حسن دانایی‌فرد. تهران: مهربان نشر.
Aboudit, A.R. (2002). Ontology. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. (in Persian)
Blake, N. (2007). Approaches To Social Enquiry. Cambridg: Polity Press. 2nd Edition.
----------. (2013). Research paradigms in the humanities. translated by Hamid-Reza Hassani, Mohammad-Taghi Iman, Massoud Majedi. Qom: Research Institute and University. (in Persian)
Burrell, G. & Morgan, G. (1979). Sociological Paradigms and Organisational Analysis. London: Heinemann.
Cohen, T. (2013). The structure of scientific revolutions. Saeed Ziba Kalam. Tehran: Samt. (in Persian)
Danaeifard, H. (2009). Theory Bulding: Fundamentals and methodologies. Tehran: Samt. (in Persian)
Darby, J. L., Fugate, B. S., & Murray, J. (2019). Approach to seeking knowledge in supply chain management. The International Journal of Logistics Management, Vol. 30, No. 2, 395-413.
Faramarz Gharamaleki, A. (2007). Principles and techniques of research in the field of theology. Qom: Publications Center of Seminaries Management. (in Persian)
Fasoli, A. D. (2020). Interpretive approaches to culture: Understanding and investigating children’s psychological development. Applied Developmental Science, No. 24, 299-309.
Farhangi, A.A. (2001). Public administration and social culture. Management Knowledge, No. 1, 81-103. (in Persian)
Hatch, M. J. (1993). The Dynamics of Organizational Culture. Academy of Management Review, Vol. 18, No. 4, 657-693. on the World WideWeb:https://journals.aom.org/doi/full/10.5465/amr.1993.9402210154.
---------------. (2011). Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern Perspectives. Tehran: Samt. (in Persian)
--------------. (2013). Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern Perspectives. United Kingdom: Oxford University Press.
Hatch, M.J. & Canlife, A. L. (2010). Organization Theory: Modern, Symbolic-Interpretive, and Postmodern. translated by Danaeifard. Tehran: Mehraban book Publishing. (in Persian)
Hosseinzadeh, M. (2010). An introduction to epistemology and the basics of religious knowledge. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. (in Persian)
Itzen, D. S. (1998). Culture as a common human knowledge. translated by Zia. Letter of Culture, No. 27, 110-117. (in Persian)
Iman, M.T. & Kalateh Sadati, A. (2014). Methodology of humanities in Muslim thinkers. Qom: Research Institute and University. (in Persian)
Javadi Amoli, A. (2006). Epistemology in the Quran. Qom: Esra. (in Persian)
-------------------- (2008). The Source of Thought. Qom: Esra. (in Persian)
Kavousy, E., Shah-Hosseini, A., & Tohidi Ardahai, F. (2014). Designing a cultural dynamic model in order to achieve development and progress in the country. Collection of papers of the first national conference on the Islamic-Iranian model of progress. Tehran: Publication Organization of the Islamic Culture and Thought Research Institute. Vol. 4. (in Persian)
Khosropanah, A.H (2015). Methodology of Socialsciences. Tehran: Iranian Institute of Philosophy. (in Persian)
-------------------- (2020). Twenty speeches on philosophy and jurisprudence of social sciences. Qom: Book Garden. (in Persian)
Khosro-Panah, A.H. & Panahi-Azad, H. (2009). Sadra epistemological system. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute. (in Persian)
Mesbahyazdi, M.T. (2004). Teaching Philosophy. Tehran: Amirkabir Publishing House, International Publishing Company. (in Persian)
Motahari, M. (1990). Recognition issue. Tehran: Sadra. (in Persian)
Parsania, H. (2005). Methodology and political thought. Political Science, No. 28, 7-16. (in Persian)
Sarukhani, B. (2011). Research Methods in Social Sciences. Tehran: Institute for humanities and cultural studies. (in Persian)
Saghir, M.H.A. (1992). Quranic studies. Qom: School of Islamic Media. (in Persian)
Schein, E. (2010). Organizational Culture and Leadership. 4 Edition. San Francisco: Jossey Baas.
Sharifi, A.H. (2016). Foundations of Islamic Human sciences. Tehran: Sunshine Development. (in Persian)
مجله علمی
دوره 23، شماره 4
دی 1404
صفحه 411-424

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار