شناسایی عوامل سکوت سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در ایران: مطالعۀ کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

3 دانشیار گروه مدیریت آموزشی دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

در دنیای امروز، سرعت زیاد تغییرات و رقابت شدید بین سازمان‌ها، حتی سازمان‌های آموزشی، و چالش‌های فزایندة محیطی بیش از پیش توجه مسئولان را به ارزش نیروی انسانی معطوف کرده است. از نظر پژوهشگران پدیدة شایع سکوت سازمانی، که معادل خودسانسوری نیروی انسانی است، مانعی بر سر راه استفاده از این منبع ارزشمند است. لیکن، به‌رغم اهمیت آن در سازمان‌ها، مطالعات جامعی در این زمینه، به‌ویژه بررسی عوامل مؤثر در بروز سکوت در سازمان‌های فرهنگی، انجام نشده است. این پژوهش کیفی با هدف شناخت عوامل سکوت سازمانی اعضای ‌هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، به وسیلة‌‌ ابزار مصاحبه، در جامعة آماری اعضای ‌هیئت‌علمی انجام گرفت. کدهای مستخرج از مصاحبه‌ها با نرم‎افزار مکس‌کیودی‌ای تحلیل شد و نتایج نشان داد عوامل سازمانی، فردی، برون‌سازمانی، و مدیریتی بر بروز سکوت سازمانی در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها مؤثر است و از بین آن‌ها عوامل سازمانی بیشترین فراوانی را داشت. یافته‌های این پژوهش کمک خواهد کرد با کاهش سکوت در اعضای ‌هیئت‌علمی پیامدهای مضر سکوت کاهش یابد و با استفادة بهینه از سرمایة فکری اعضای ‌هیئت‌علمی مسائل اساسی جامعه به بهترین شکل حل شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابوالقاسمی، محمود و مهدی خیراندیش، مرتضی مهدوی‌نیک، مهدی داریوش (1393). نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 2 (1)، صص 7 ـ 21.
  2. احمدی، حسن و عادل زاهدبابلان، سید محمد سیدکلان (1394). «سکوت سازمانی، هشداری در آموزش عالی: شناسایی عوامل به‌وجودآورندة آن در بین کارکنان دانشگاه محقق اردبیلی»، پژوهش در رهبری و مدیریت آموزشی، 1 (4)، صص 129 ـ 152.
  3. استراوس، انسلم و جولیت کربین (1390). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای، ترجمة ابراهیم افشاری، تهران، نی.
  4. افخمی اردکانی و افسر خلیلی صدر آباد (1391). «بررسی رابطۀ بین عوامل شخصیتی و سکوت کارکنان دانشی»، پژوهش‌هایمدیریتعمومی،5 (18)، صص 64 ـ 84.
  5. افخمی اردکانی، مهدی و ابراهیم رجب‌پور، مهدی هاشمی (1394). «ارائة مدلی به منظور تبیین سکوت سازمانی با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری»، مطالعات رفتار سازمانی، 4 (3)، صص 121 ـ 144.
  6. آقاباباپور دهکردی، طاهره و علی نصر اصفهانی (2013). «بررسی رابطة هویت سازمانی با سکوت سازمانی کارکنان، مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، 24 (4)، صص 139 ـ 162.
  7. بزرگ‌نیا حسینی، سیده فاطمه و ترانه عنایتی (1393). «رابطۀ سکوت سازمانی با عملکرد کارکنان دانشگاه»، اخلاق در علوم و فناوری، ۹ (۴)، صص 1 ـ 10.
  8. پیران‌نژاد، علی، الهه داوری و مهدی افخمی (2017). «سکوت سازمانی چالش معاصر مدیریت منابع انسانی: شناسایی عوامل و پیامدهای آن»، مطالعات رفتار سازمانی، 6(1)، صص 147-167‎.حکاک، محمد و سید هادی موسوی‌نژاد (1394). «تبیین نقش سکوت سازمانی و شادی در کار در کاهش فرسودگی شغلی کارکنان»، مطالعات رفتار سازمانی، 4 (1)، صص 97 ـ 121.
  9. دامغانیان، حسین و فرناز روزبان (1394). «بررسی علت سکوت کارکنان در ارتباط با مدیر مستقیم: پژوهش آمیخته»، مطالعات رفتار سازمانی، 4 (3)، صص 175 ـ 194.

10. دانایی‌فرد، حسن و ال پناهی (1389). «تحلیل نگرش‌های شغلی کارکنان سازمان‌های دولتی؛ تبیین جو‌ّ سکوت سازمانی و رفتار سکوت سازمانی»، مدیریت تحول (پژوهش‌نامة مدیریت)، 2 (3)، صص 1 ـ 19.

11. دانایی‌فرد، حسن و علی‌اصغر فانی، الهام براتی (1390). «تبیین نقش فرهنگ سازمانی در سکوت در بخش دولتی»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، 8، صص 61 ـ 82.

12. زارعی‌‌متین، حسنفاطمه طاهریابوالقاسم سیار (1390). «سکوت سازمانی: مفاهیم، علل، و پیامدها»، علوم مدیریت ایران، 6 (21)، صص 77 ـ 104.

13. صلواتی، عادل و یحیی یاراحمدی، سید نادیا سیدهاشمی (1393). «ارتباطات اثربخش و سکوت سازمانی در شبکة بانکی کشور»، مدیریت دولتی، 6 (3)، صص 523 ـ 543.

14. طباطبایی، امیر و پرخیده حسنی، حامد مرتضوی، محبوبه طباطبایی‌چهر (1392). «راهبردهایی برای ارتقای دقت علمی در تحقیقات کیفی»، مجلة دانشگاه علوم پزشکیخراسان شمالی، 5 (3)، صص 663 ـ 670.

15. عابدی، حیدرعلی (1385). «تحقیقات کیفی»، فصلنامة حوزه و دانشگاه روش‌شناسی علوم انسانی، 12 (47)، صص 62 ـ 80.

16. علاقه‌بند، علی (1385). مدیریت عمومی (ویراست دوم)، چ 4، تهران، روان.

17. قهرمانی، محمد و محمود ابوالقاسمی، محبوبه عافی، میرمحمد خاتمی (1391). «ارزیابی سلامت سازمانی دانشکده‌های شهید بهشتی»، مشاورة شغلی و سازمانی، 4 (10)، صص 13 ـ 30.

18. مؤمنی‌راد، اکبر و خدیجه علی‌آبادی، هاشم فردانش، ناصر مزینی (1392). «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج»، اندازه‌گیری تربیتی، د 4، ش 14، صص 187 ـ 222.

19. نظری، نسیم و لیلا ریاحی، اکبر بیگلریان (1394). «همبستگی سکوت سازمانی و مدیریت دانش در بیمارستان فیروزگر تهران»، مدیریت ارتقای سلامت، (2) 4، صص 43 ـ 50.

20. نوه‌ابراهیم، عبدالرحیم و فرزانه یوسفی (1395). «عوامل مؤثر بر سکوت سازمانی، مانع ایجاد کارآفرینی سازمانی»،‎ رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7 (2)، صص 133 ـ 157.

21. نیازآذری، کیومرث. و مریمتقوایی‌یزدی (1389). فرهنگ سازمانی در هزارة سوم، چ 2، تهران، شیوه، ص 376.

22. هوشیار، وجیهه و مجید رحیمی قره‌چماق (1394). «تأثیر سکوت سازمانی بر تمایل به ترک خدمت کارکنان به واسطة حملة عاطفی در میان کارکنان مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی شهر مشهد»، ‌مدیریت فردا، 45، صص 141 ـ 152.

23. Amah, O. E. & Okafor, C. A. (2008). Relationships among silence climate, employee silence behaviour and work attitudes: The role of self-esteem and locus of control. Asian Journal of Scientific Research,1 (1), pp. 1-11.

24. Argyris, C. & Schon, D. (1978). Organizational learning. Reading, MA: Addison- Wesley.

25. Avery, D. R. & Quiñones, M. A. (2002). Disentangling the effects of voice: the incremental roles of opportunity, behavior, and instrumentality in predicting procedural fairness. Journal of Applied Psychology, 87 (1), p. 81.‏

26. Brinsfield, C. T. (2012). Employee silence motives: Investigation of dimensionality and development of measures. Journal of Organizational Behavior, 34 (5), pp. 671-697.

27. Cole, F. L. (1988). Content analysis: process and application. Clinical Nurse Specialist 2(1), pp. 53–57.

28. Dan, L., Jun, W., & Jiu-cheng, M. (2009). Organizational silence: a survey on employees working in a Telecommunication Company. IEEE Xplore.ieee.org. pp. 1647–1651.

29. Denison, D. R. (2000). Organizational culture: can it be a key lever fordriving organizational chang?" in s. carwright and c.cooper. (eds.) thehandbook of organizational culture. London : John wiley & Sons.

30. Dyne, L. V., Ang, S., & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of management studies, 40 (6), pp. 1359-1392.

31. Glaser, B. G. & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Chicago: Aldine Publishing.

32. Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research, Handbook of qualitative research, London CA: Sage.

33. Jahangir, M. & Abdullah, M. (2017). A Review of Organizational Silence antecedents and its impact on Job Attitudes. Sarhad Journal of Management Sciences, 3(01), pp. 146-159.‏

34. Henriksen, K. & Dayton, E. (2006). Organizational silence and hidden threats to patient safety. Health services research, 41(4p2), pp. 1539-1554.‏

35. Harmanci Seren, A. K., Topcu, İ., Eskin Bacaksiz, F., Unaldi Baydin, N., Tokgoz Ekici, E., & Yildirim, A. (2018). Organisational silence among nurses and physicians in public hospitals. Journal of clinical nursing, 27(7-8), pp. 1440-1451.

36. Morrison, E. W. & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management review, 25(4), pp. 706-725.

37. Morrison, E. W. & Milliken, F. J. (2004). Sounds of silence. Stern Business, 25, pp. 31-35.

38. Panahi, B., Veiseh, S., Divkhar, S., Kamari, F. (2012), An empirical analysis on influencing factors on organizational silence and its relationship with employee’s organizational commitment. Management Science Letters, 2(3), pp. 735-744

39. Perlow, L. & Williams, S. (2003). Is silence killing your company?. Ieee Engineering  Management Review, 31 (4), pp. 18-23.

40. Pinder, C. C. & Harlos, K. P. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice. In Research in personnel and human resources management (pp. 331-369). Emerald.

41. Speziale, H. S., Streubert, H. J., & Carpenter, D. R. (2011). Qualitative research in nursing: Advancing the humanistic imperative. Lippincott Williams & Wilkins.

42. Shadur, M. A., Kienzle, R., & Rodwell, J. J. (1999). The Relationship between Organizational Climate and Employee Perceptions of Involvement The Importance of Support,Group and Organization Management; 24 (4): pp. 479-503.

43. Tan, C. (2014). Organizational justice as a predictor of organizational silence. Educational Research and Reviews, 9 (21), pp. 1190-1202.‏Zehir, C. & Erdogan, E. (2011). The Association between Organizational Silence and Ethical Leadership through Employee Performance. Procedia Social and Behavioral Sciences, 24, pp. 1389-1404.