تحلیل اثر فرهنگ بوروکراتیک بر نامرئی شدن کارکنان با نقش میانجی رهبری منفعلانه (مورد مطالعه: سازمان های دولتی استان لرستان)

نوع مقاله : مقاله کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

2 استادیار، دانشکدة مدیریت و اقتصاد ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

3 دانشجوی دکترا، دانشکدة مدیریت و اقتصاد ، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

سازمان‌های دولتی ایران، به‌رغم داشتن نیروی انسانی مازاد، کارآمدی لازم و توانایی تحقق بخشیدن به مأموریت‌های ذاتی خود را ندارند. به عبارت دیگر، کارکنان نامرئی به پدیدة غالب سازمان‌های دولتی امروز تبدیل شده است. عوامل بسیار در عدم استفادة مؤثر از نیروی انسانی در اختیار سازمان دخیل است که از میان آن‌ها می‌توان به فرهنگ بوروکراتیک و رهبری منفعلانه اشاره کرد. در این پژوهش به بررسی تأثیر فرهنگ بوروکراتیک بر نامرئی شدن کارکنان با نقش میانجی رهبری منفعلانه در سازمان‌های دولتی استان لرستان پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و در زمرة پژوهش‌های توصیفی‌ـ پیمایشی قرار می‌گیرد و از نظر شاخص زمانی از پژوهش‌های مقطعی به شمار می‌آید. جامعة آماری پژوهش 1317 نفر از کارکنان ستادی ادارات کل استان لرستان بود که بر اساس جدول مورگان از میان آن‌ها نمونه‌ای به حجم 297 نفر به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای پژوهش نیز از پرسشنامة فرهنگ بوروکراتیک دنیسون (1990)، رهبری منفعل بریان و هولتز (2017)، و کارکنان نامرئی محمدیاری و همکارانش (1397) استفاده شد. پایایی پرسشنامه‌ها با روش آلفای کرونباخ به تأیید رسید و برای تحلیل داده‌های پژوهش از مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار pls استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد فرهنگ بوروکراتیک هم به صورت مستقیم هم از طریق رهبری منفعلانه موجب نامرئی شدن کارکنان در سازمان‌های دولتی استان لرستان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشنا، مصطفی؛ ناصر عسگری؛ علی‌رضا مرادی صالح؛ داوود غفوری (1392). «نقش فرهنگ سازمانی در تسهیل اقدامات مدیریت دانش»، مدیریت فناوری اطلاعات، 5(4)، صص 1ـ 22.
حسینی، فرشید؛ حمزه رایج؛ مهرداد استیری؛ سید مهدی شریفی (1389). «بررسی ارتباط میان فرهنگ سازمانی و سبک‌های رهبری تحول‌آفرین و مبادلة رهبر‌ـ پیرو»، مدیریت دولتی، 2 (4)، صص 55ـ 72.
خزاعی، علی؛ محمود یقینی(1395). «بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر چابکی سازمانی با نقش میانجی تسهیم دانش در آموزش و پرورش خراسان جنوبی»، فصلنامۀ مطالعات آینده پژوهی و سیاستگذاری، 2 (3)، صص 31ـ42.
خلیلی، کرم (1397). «تأثیر سبک رهبری زهرآگین (سمی) بر بطالت اجتماعی با نقش میانجی زیرکاردرروی کارکنان (مورد مطالعه: شرکت پتروشیمی ایلام)»، مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 9 (36)، صص 137ـ 158.
ساکی‌زاده، عصمت‌الله (1393). «بررسی علل و عوامل ترک کار نامرئی کارکنان»، نگاه توسعه، ش 45، صص 19ـ 20.
غفاری، رحمان؛ یحیی رستم‌نیا (1396). «اینرسی سازمانی و تنبلی اجتماعی؛ کژکارکرد‌های فرهنگ سازمانی بوروکراتیک»، مدیریت دولتی، 9(2)، صص 307ـ 332.
فرهی بوزنجانی، برزو؛ محمدابراهیم سنجقی؛ محمد بازرگانی؛ محمدرضا سلطانی (1392). «طراحی و تبیین مدل شناخت، سنجش، و مدیریت فرهنگ سازمانی»، راهبرد فرهنگ، 6(21)، صص 113ـ 138.
فقیه‌آرام، بتول؛ بلال میرزایی (1396). «رابطة توانمندسازی و اخلاق سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان»، مدیریت منابع در نیروی انتظامی، س 5، ش 3، صص 129ـ 146.
کرمانی، بهناز (1388). «نقش کارکنان نامرئی در استفادة مناسب از منابع بخش سلامت»، هفتمین همایش سالانة دانشجویان مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی سراسر کشور علوم پزشکی کرمان، صص 112ـ 127.
محمدیاری، زهره؛ رضا سپهوند؛ حجت وحدتی؛ سید نجم‌الدین موسوی (1397). «نقش کارکنان نامرئی بر تنبلی سازمانی در سازمان‌های دولتی»، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 10(1)، صص 51ـ 76.
مظفری، محمدمهدی؛ آزاده‌سادات فتحی‌نژاد (1396). «بررسی اهمیت مدیریت تنوع و نقش آن در فعالیت‌های منابع انسانی»، دومین کنفرانس بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه.
معایر حقیقی‌فرد، علی؛ سجاد یوسفی؛ اکبر میرزاده (1389). «سبک رهبری و پیامدهای آن در چارچوب الگوی رهبری تمام‌عیار»، توسعة انسانی پلیس، س 7، ش 28، صص 11ـ 27.
مقیمی، سید محمد؛ علی‌رضا امینی (1395). «استعاره‌پردازی رفتاری کارکنان در سازمان‌های دولتی ایران»، مدیریت سازمان‌های دولتی، د 5، ش 1، صص 13ـ 32.
منوریان، عباس؛ محمد حسین قربانی؛ مسلم شریفی؛ زینب دهقانی (1389). فرهنگ سازمانی با تکیه بر مدل دنیسون، انتشارات دانشگاه شیراز.
موغلی، علی‌رضا (1383). «رهبری تحول‌آفرین و ابزار سنجش آن (MLQ)»، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، د 11، ش 43 و 44، صص 95ـ 112.
نبوی، سید عبدالحسین؛ علی‌حسین حسین‌زاده؛ ساجده علامه (1391). «مطالعة تأثیر ویژگی‌های بوروکراتیک سازمان بر بیگانگی از کار کارمندان سازمان‌های اداری (مطالعة کارمندان سازمان‌های دولتی شهرستان اهواز)»، مسائل اجتماعی ایران، س 4، ش 2، صص 131ـ 154.
References
Adeel, M. M., Ali-Khan, H. G., Zafar, N., & Rizvi, S. T. (2018). Passive leadership and its relationship with organizational justice: Verifying mediating role of affect-based trust. Journal of Management Development, 37 (2), pp. 212-223.
Amini, A. & Moghimi, S. (2016). Making Metaphor for Personnel Behavior of Iranian Public Organizations. Quarterly Journal of Public Organzations Management, 5(1), pp. 13-32.
Antonakis, J., Bastardoz, N., Liu, Y., & Schriesheim, C. A. (2014). What makes articles highly cited?.The Leadership Quarterly, 25 (1), pp. 152-179.
Ashena, M., Asgari, N., Moradi Saleh, A., & Ghafouri, D. (2013). The Role of Organizational Culture in Facilitating Knowledge Management Practices. Journal of Information Technology Management, 5(4), pp. 1-22. (in Persian)
Bratnicka, K. (2015). Relationship Between Leadership Styles and Organizational Creativity. Management and Business Administration. Central Europe, 23(1), pp. 69-78.
Denison, D.R.  (1990).  Corporate Culture and Organizational Effectiveness. New  York: John Wiley & Sons, 2(8), 78-92.
DeRue, D. S., Nahrgang, J. D., Wellman, N. E. D., & Humphrey, S. E. (2011). Trait and behavioral theories of leadership: An integration and meta‐analytic test of their relative validity. Personnel Psychology, 64(1), pp. 7-52.
Doucet, O., Poitras, J., & Chênevert, D. (2009). The impacts of leadership on workplace conflicts", International Journal of Conflict Management, 20 (4), pp. 340-354.
Farahi Bozanjani, B., Sanjaqi, M., Bazargani, M., & Sultani, M. (2013). Designing and Explanation of a Model for Understanding, Measurement and Management of Organizational Culture; Case Study of a Revolutionary Institution of Islamic Revolution. Strategy for culture, 6(21), pp. 113-138.
Ghaffari, R. & Rostamniya, Y. (2017). Organizational Social Inertia and laziness; Dysfunctions of the bureaucratic Organizational culture. Journal of Public Administration, 9(2), pp. 307-332. (in Persian)
Harold, C. M. & Holtz, B. C. (2015). The effects of passive leadership on workplace incivility. Journal of Organizational Behavior, 36 (1), pp. 16-38.
Hayes, A. F. & Scharkow, M. (2013). The relative trustworthiness of popular inferential approaches to testing indirect effect in statistical mediation analysis: Does method really matter? Psychological Science, 24(10), pp. 1918-1927.
Hinkin, T. R. & Schriesheim, C. A. (2008). An examination of ‘nonleadership’: from laissez-faire leadership to leader reward omission and punishment omission. Journal of Applied Psychology, 93 (6), pp. 1234-1248.
Holtz, B. C. & Hu, B. (2017). Passive leadership: relationships with trust and justice perceptions. Journal of Managerial Psychology, 32 (1), pp. 119-130.
Hosseini, F., Rayej, H., Estiri, M., & Sharifi, S. (2010). A survey on Relationship between Organizational Culture & TFL and LMX Leadership Styles. Journal of Public Administration, 2(4), pp. 55-72. (in Persian)
Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2008). Educational Administration: Theory, Research and Practice, New York: McGraw-Hill.
Hutchinson, M. & Jackson, D. (2013). Transformational leadership in nursing: towards a more critical interpretation. Nurs Inq, 20(1), pp. 11-22.
Jafariharandy, R. & Najafi, H. (2017). The Impact of Leadership Style on Human Resources Performance in Organization Mediated by Organizational Silence. Management Studies in Development and Evolution, 26(85), pp. 57-85. (in Persian)
Kaufmann, L. & Schneider, Y. (2004). Intangibles A synthesis of current research. Journal of Intellectual Capital, 15(5), pp. 81-96.
Kermani, B. (2010). The role of invisible staff in the proper use of health sector resources. The 7th Annual Conference of Health Care Management Students of Kerman, Iran.
Khalili, K. (2018). Effect of Toxic Leadership on Social Loafing with Mediating Role of Employee' Soldiering (Case: Ilam Petrochemical Company). Human Resource Management in Oil Industry, 9 (36), 137-158. (in Persian)
Khazaei, A. & Yaghini, M. (2016). The Impact of Organizational Culture on Organizational Agility with the Mediating Role of Knowledge Sharing in South Khorasan Education. Studies of Future Studies and Policy Making, 2(3), pp. 31-42.
Krats, P. & Brown, T. C. (2013). Unionised employee’s reactions to the introduction of a goalbased performance appraisal system. Human Resource Management Journal, 23 (4), pp. 396-412.
Ku, T. H. (2011). How to improve organizational performance through learning and knowledge? International Journal of Manpower, 32(5), pp. 58-190.
Moghli, A. (2004). transformational Leadership and its measurement tools. Management Studies in Development and Evolution, 11(43.44), pp. 95-112.
Mohamad yari, Z., Sepahvand, R., Vahdati, H., & moosavi, S. (2018). Evaluating the Maturity of Human Resource Management Processes Based on Philips Model. Journal of Research in Human Resources Management, 10(1), pp. 51-76.
Patnaik, C. & Satpathy, I. (2013). The Non-visual side of Invisible employee: A study. Asian Journal of Multidimensional Research, 2 (6), pp. 107-116.
Quang, T. (2007). The Impact Of bureaucratic Culture On marketing knowledge transfer within International Joint Ventures. Science & Technology Development, 10(8), pp. 60-67.
Sakizadeh, E. (2015). Investigating the Causes and Factors of Employees Invisible Leave.Monthly View Development, 45, pp. 19-20.
Saade, R. Nijher, H., & Sharma, M. (2017). Why ERP Implementations Fall a Grounded Research Study. Proceedings of the Informing Science and Information Technology Education Conference, 5(31), pp. 191-200.
Sarrose, J. C., Winter, J., & Santora, j. (2002). Work Alientional Leadership. British Journal of management, 13(4), pp. 285- 304.
Skogstad, A., Einarsen, S., Torsheim, T., Aasland, M., & Hetland, H. (2007). The Destructiveness of Laissez-Faire Leadership Behaviour. Journal of Occupational Health Psychology, 12 (1), pp. 80-92.
Tsai, Y. (2011). Relationship between Organizational Culture, Leadership Behavior and Job Satisfaction. BMC Health Services Research, 11(98), pp. 1-9.
Cemil, Y. C. (2004). Burecracy and teachers Sense of Power, Doctoral dissertation, Blacksburg, Virginia University.