فهم مبانی روش‌شناسی تصمیم‌گیری استراتژیک بر مبنای دلالت‌های روش‌شناسانۀ قرآن کریم (با نمونۀ سورۀ انفال)

نوع مقاله : روش شناسی

نویسندگان

1 گروه مدیریت بازرگانی، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد)، قم، ایران

10.22059/jomc.2023.360886.1008567

چکیده

هدف: هدف از این مقاله دستیابی به فهم مبانی روش‌شناسی تصمیم‌گیری استراتژیک است که بر مبنای دلالت‌های روش‌شناسانۀ قرآن‌ کریم و با نمونۀ سورۀ انفال انجام پذیرفته است. روش: این مقاله مبتنی بر سازکار ترکیبی دو روشِ دلالت‌پژوهی و همچنین منطق دلالت در ادبیات علم اصول‌ است. در این زمینه، برای تحلیل داده‌ها از تحلیل مضمون و تحلیل محتوا در نرم‌افزار Atlas.ti بهره برده شده و برخی از دلالت‌های مبتنی بر مبانی روش‌شناسی تصمیم‌گیری استراتژیک فهم و تبیین شده‌اند. یافته‌ها: حاصل این فرایند روشمند استخراج 120 کد اولیه، 16 مضمون پایه، و 4 مضمون سازمان‌دهنده بوده است که در ذیل روش‌شناسی تصمیم‌گیری استراتژیک قرآن‌بنیان شکل گرفته‌اند. نتیجه‌: درنهایت، دلالت‌های روش‌شناسانۀ تصمیم‌گیری استراتژیک در ذیل چهار عنوان کلی نظام روش‌شناسی تصمیم‌گیری استراتژیک، مؤلفه‌های اثربخش در فراوری روش‌های تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، مکان‌یابی شواهد برای فراوری تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، و کیفیت و نیکویی تبیین سامان یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
افتخاری، اصغر و کاظمی، محمدصادق (1396). مدل اقناع افکار عمومی در قرآن کریم (مطالعۀ موردی: مواجهه با منافقین). پژوهش‌های راهبردی سیاست.6(22)، ‌9 ـ 39.
ایمان، محمدتقی و کلاته ساداتی، احمد (1397). فلسفۀ تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: سمت و پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1398). روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان؛ مدلی روش‌شناختی از علم اسلامی. چ 2. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آکوچکیان، احمد (1399، الف). اجتهاد پارادایمی تفسیر پیشرفت‌شناخت. قم: بنیاد اندیشۀ دینی و مطالعات توسعه.
ــــــــــــــــ (1399، ب). تفسیر رشد. قم: بنیاد اندیشۀ دینی و مطالعات توسعه.
ــــــــــــــــ (1399، پ). تفسیر هدی. قم: بنیاد اندیشۀ دینی و مطالعات توسعه.
ــــــــــــــــ (1400). سرمایۀ اجتماعی در فراوری مدنیت در متن مدیریت بحران (تفسیر سورۀ انفال). قم: بنیاد اندیشۀ دینی و مطالعات توسعه.
جوادی آملی، عبدالله (1396). تفسیر تسنیم. چ 3. قم: اسراء. ج 32 و 33.
چهاردولی، عباس و دل‌انگیز، ابوالقاسم (1398). واکاوی و فهم دلالت‌های پارادایم‌های چهارگانۀ فلسفی با رویکرد اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
خاشعی ورناخواستی، وحید، و صبور ابوانی، الهام‌سادات (1400). رویکرد مبتنی بر شواهد از رهگذر نگاهی انتقادی به نظریه‌های مدیریت استراتژیک. پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، 21(3)، 99 ـ 125.
خاشعی ورنامخواستی، وحید (1394). درآمدی نظری بر تصمیم‌گیری راهبردی حکمت‌بنیان. مدیریت اسلامی، 23(2)، 43 ـ 66.
خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید (1398). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. تهران: نگاه دانش. ج 1.
دانایی‌فرد، حسن (1395). روش‌شناسی مطالعات دلالت‌پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها، و مراحل اجرا. روش‌شناسی علوم انسانی، 22(86)، 39 ـ 71.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1387). تفسیر قرآن مهر. قم: پژوهش‌هاى تفسیر و علوم قرآن‏. ج 3.
صادقی تهرانی، محمد (1406). الفرقان فی تفسیر القرآن. چ 2. قم: فرهنگ اسلامی. ج 12.
صدر، سید محمدباقر (1364). علم اصول. مترجم: نصرت‌الله حکمت. تهران: امیرکبیر.
طباطبایی، محمدتقی (1374). تفسیر المیزان. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامى‏. ج 9.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1372). تفسیر مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن. چ 3. تهران: ناصرخسرو. ج 4.
فروزنده دهکردی، لطف‌الله؛ محمودی میمند، محمد؛ عابسی، سعید و حدادزاده، مهدی (1394). شناسایی عوامل و مؤلفه‌های شهود در تصمیم‌گیری از دیدگاه قرآن کریم. مدیریت سازمانهای دولتی. 3(4 (پیاپی 12))، 75 ـ 91.
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن‏. ج 3.
لطفی، امیرعلی و میرزا، عبدالهاشم (1396). رویکردهای نظریه‌پردازی آیات تصمیم‌گیری در منابع مدیریت اسلامی. قرآن و علم، 11(20)، 49 ـ 75.
محمدپور، احمد (1397). روش در روش. دربارۀ ساخت معرفت در علوم انسانی. ویراست 2. تهران: لوگوس.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه. ج 7.
منطقی، محسن (1390). نقش نگرش‌های اسلامی در فرایند تصمیم‌گیری. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 1(2)، 41 ـ 57.
یثربی، یحیی (1389). تفسیر روز. تهران: امیرکبیر. ج 3.
The Holy Quran
Akuchekian, A. (2022). Social capital in the development of civility in the context of crisis management (interpretation of Surah Anfal). Limited printing. Qom: Foundation for Religious Thought and Development Studies. (in Persian)
Akuchekian, A. (2021). Advanced interpretive paradigmatic ijtihad. Limited printing. Qom: Foundation for Religious Thought and Development Studies. (in Persian)
-----------------. (2021). Hoda Interpretation. Limited printing. Qom: Foundation for Religious Thought and Development Studies. (in Persian)
-----------------. (2021). Interpretation of growth. Limited printing. Qom: Foundation for Religious Thought and Development Studies. (in Persian)
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Chahardoli, A. & Delangiz, A. (2020). Analyzing and understanding the implications of the four philosophical paradigms with an Islamic approach. Tehran: University Publications and Higher Research Institute of National Defense and Strategic Research. (in Persian)
Danaeifard, H. (2017). Methodology of Semantic Studies in Social Sciences and Humanities: Foundations, Definitions, Importance, Approaches and Implementation Stages. Humanities Methodology Quarterly, 22(86), 39-71. (in Persian)
Darling, J. R. & Seristö, H. T. (2004). Key steps for success in export markets: A new paradigm for strategic decision making. European Business Review.
Eftekhari, A. & kazemi, M. S. (2017). Persuading public opinion Model in the Quran; dealing with hypocrites, case study. Strategic Research of Politics, 6(22), 9-39. (in Persian)
Forozandeh Dehkordi, L., Mahmoodi Meimand, M., Abesi, S., & Haddad Zadeh, M. (2015). Identifying factors and components of intuition in decision making in viewpoint of Holy Quran. Quarterly Journal of Public Organzations Management, 3(4), 75-91.‏ (in Persian)
Gerras, Stephen J .(2010) .Strategic leadership primer. 3rd Edition. United States Army War College.
Goldoff, A. C. (2000). Decision-making in organizations: the new paradigm. International Journal of Public Administration, 23(11), 2017-2044.
Hünermund, P., Kaminski, J., & Schmitt, C. (2022). Causal Machine Learning and Business Decision Making. Available at SSRN 3867326.‏
Iman, M. T. & Kalateh Sadati, A. (2019). Philosophy of Research in Social Sciences. Tehran: SAMT and The Institute of Research and Development of Humanities. (in Persian)
----------------------------------------. (2020). Methodology of Humanities in Muslim Thinkers. 2rd Edition. Qom: Research Institution of University and Seminary. (in Persian)
Javadi Amoli, A. (2014). Tafsir Tasnim. 3rd Edition. Qom: Asraa. Vol. 32 & 33. (in Persian)
Khanifar, H. & Muslimi, N. (2020). Fundamentals and principles of qualitative research methods. Tehran: Negah Danesh Publications. Vol. 1. (in Persian)
Khashai, V. (2014). A theoretical introduction to wisdom-based strategic decision-making. Scientific-Research Quarterly of Islamic Management, 23(2), 43-66. (in Persian)
Khashei Varnamkhasti, V. & Sadat Sabour Abvani, E. (2021). Evidence-Based Approach Through a Critical Look at Strategic Management Theories. Monthly Journal, 21(3), 97-125. (in Persian)
Leiblein, M. J., Reuer, J. J., & Zenger, T. (2018). What makes a decision strategic?. Strategy Science, 3(4), 558-573.
Lotfi, A. A. & Mirza, A. H. (2018). Approaches to theorizing decision-making verses in Islamic management resources. Two scientific-promotional quarterly journals of Quran and science, 11 (20), 49-75. (in Persian)
Makarem Shirazi, N. (1993). Tafsir Nemooneh. Tehran: Islamic Library. Vol. 7. (in Persian)
Manteghi, M. (2012). The Role of Islamic Attitudes in the Decision-Making Process. Islam and Managerial Studies, 1st year, No. 2, 41-57. (in Persian)
Mohammadpour, A. (2019). Method in Method. 2rd Edition. About the construction of knowledge in the humanities. Tehran: Logos. (in Persian)
Oppenheimer, D. M. & Kelso, E. (2015). Information processing as a paradigm for decision making. Annual review of psychology, 66(1), 277-294.
Qaraati, M. (2010). Interpretation of Light. Tehran: Cultural Center for Quranic lessons. Vol. 3. (in Persian)
Rezaei Isfahani, M.A. (2009). Mehr Quran Interpretation. Qom: Research on Quranic Interpretation and Sciences. Vol. 3. (in Persian)
Sadeghi Tehrani, M. (1986). Al-Furqan Fi Tafsir Al-Quran. Second Edition. Qom: Islamic Culture. Vol. 12. (in Persian)
Sadr, S. M. B. (1986). The Science of Principles (Nusratullah Hekmat, translator). Tehran: Amirkabir. (in Persian)
Szutowski, D. (2019). The importance of decision-making quality throughout the product innovation development process. Organizations in the face of growing competition in the market, 125-145.
Tabarsi, F. H. (1993). Tafsir Majma 'al-Bayyan fi Tafsir al-Quran. 3rd edition. Tehran: Nasser Khosrow. Vol. 4. (in Persian)
Tabatabai, M.T. (1995). Almizan Interpretation. Qom: Qom Seminary Teachers Association, Islamic Publications Office. Vol. 9. (in Persian)
Yathribi, Y. (2011). Interpretation of the Day. Tehran: Amirkabir. Vol. 3. (in Persian)