تبیین نقش تاب‌آوری بر بهزیستی ذهنی و رابطه آن‌ها با خودکارآمدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استاد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش تاب‌آوری بر بهزیستی ذهنی و رابطة این دو متغیر با خودکارآمدی مددیاران خانة سالمندان کهریزک انجام‌ گرفته است. پژوهش از نوع کاربردی و به روش توصیفی - همبستگی است. جامعة آماری پژوهش مددیاران خانة سالمندان به تعداد 175 نفرند که نمونه‌ای 120 نفری با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده از میان آن‌ها انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه‌های تاب‌آوری با ضریب پایایی 95/0، پرسشنامة خودکارآمدی با ضریب پایایی 91/0، و پرسشنامة بهزیستی ذهنی با ضریب پایایی 91/0 بوده است. نتایج آزمون تی ‌تک‌نمونه نشان داد، میانگین تاب‌آوری مددیاران پایین‌تر از حد متوسط و میانگین خودکارآمدی و بهزیستی ذهنی آنان بالاتر از حد متوسط بوده است. مدل معادلات ساختاری با بررسی شاخص‌های برازش تأیید شد. نشان داد تاب‌آوری بر بهزیستی ذهنی تأثیرگذار بوده است. نتایج همبستگی نشان داد، پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن به‌عنوان مؤلفة تاب‌آوری، و عاطفه مثبت به عنوان مؤلفة بهزیستی ذهنی با خودکارآمدی رابطه دارد. در نهایت، نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد خودکارآمدی توسط مؤلفة پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن، و بهزیستی ذهنی توسط مؤلفه‌های معنویت و پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن پیش‌بینی می‌شوند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. بهادری، خسروشاهی، هاشمی، جعفر و نصرت‌آبادی، تورج (1390). رابطة امیدواری و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان. فصل‌نامة اندیشه و رفتار، دورة 6، شمارة 22، صفحات50-41.
  2. پیمان، نوشین و عزتی رستگار، خدیجه (1391). تأثیر برنامة آموزشی بر مبنای نظریة خودکارآمدی بر مدیریت تنش شغلی پرستاران. فصل‌نامة مراقبت‌های نوین، دورة 9، شمارة 1، صفحات 9-1.
  3. حجازی، الهه و سلیمانی، حمیده (1389). کیفیت‌دوستی، تقابل دوستی و تاب‌آوری. مجلة علوم رفتاری، سال 4، شمارة 14، صفحات 325-319.
  4. حیاتی، داوود، عگبهی، عبدالحسین، حسینی آهنگری، سید عابدین و عزیزی ابرقویی، محسن (1391). بررسی رابطة کیفیت تجارب یادگیری و احساس خودکارآمدی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان علامه طباطبایی. دو فصل‌نامة مرکز مطالعات و توسعة آموزش علوم پزشکی، سال 3، شمارة 4، صفحات 29-18.
  5. خلعتبری، جواد و بهاری، صونا (1388). ارتباط بین تاب‌آوری و رضایت از زندگی. فصل‌نامة روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تنکابن، سال 1، شمارة 2، صفحات 94-83.
  6. رحیمیان بوگر، اسحق و اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر (1387). رابطة سرسختی روان‌شناختی و خودتاب‌آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگسالان بازماندة زلزلۀ شهرستان بم. مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، دورة 14، شمارة 1، صفحات 70-62.
  7. سامانی، سیامک، جوکار، بهرام و صحراگرد، نرگس (1386). تاب‌آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی. مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، صفحات 295-290.
  8. عبدالهی، بیژن (1385). نقش خودکارآمدی در توانمندسازی کارکنان. ماهنامة علمی- پژوهشی تدبیر در زمینة مدیریت، سال 17، شمارة 168، صفحات 40-35.
  9. شکری، امید، کدیور، پروین، دانشورپور، زهره (1386). تفاوت‌های جنسیتی در بهزیستی ذهنی: نقش ویژگی‌های شخصیت. مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، شمارة 50، صفحات 289-280.
  10. میرکمالی، سید محمد (1385). فرهنگی مدیریت آموزشی. تهران: نشر یسطرون.
  11. میرکمالی، سید محمد و حسینی، سید رسول (1387). بررسی رابطة بین روحیه و خودکارآمدی مدرسان مراکز تربیت معلم. نامة آموزش عالی، شمارة 4، صفحات 148-133.
  12. محمدی، مسعود (1384). عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض خطر سوءمصرف مواد. پایان‌نامة دکتری تخصصی روان‌شناسی بالینی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
  13. ویسی، مختار، عاطف وحید، محمدکاظم و رضایی، منصور (1379). تأثیر استرس شغلی بر خشنودی و سلامت روان، اثر تعدیل‌کنندة سرسختی و حمایت اجتماعی. فصل‌نامة اندیشه و رفتار، سال 6، شماره‌های 2 و 3، صفحات 78-70.
  14. Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman.
  15. Bandura, A. (1997). Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological review, 89, 191 -215.
  16. Bandura, A. (2006). Adolescent development from an agentic perspective. Self-efficacy beliefs of adolescents, 5(1-43).
  17. Bandura, A., Barbaranelli C.V. & Pastorelli, C. (1999). Self- efficacy pathways to childhood depression. Journal of Personality and Social Psychology, 76, 258-269.
  18. Bonanno, G.A. (2004). Loss, trauma and human resilience: have we underestimated the human capacity to thrive after extremely adverse events?”. Journal of American Psychology, 59(1), 20-28.
  19. Connor K.M. & Davidson, J.R.T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor- Davidson Resilience Scale (CD- RISC). Depression and Anxiety, 18, 76-82.
  20. Endler, N.S., Speer, R.L., Johnson, J.M. & Flatt, G.L. (2001). Controllability, coping, efficacy and distress. European Journal of Personality, 21, 422- 445.
  21. Endler, N.S., Parker, J.D.A. & Summerfeldt, L.J. (1993). Coping with health problems: Conceptual and methodological issues. Canadian Journal of Behavioral Science, 25, 384-399.
  22. Endler, N.S., Kocovski, N.L. & Macrodimitris, S.D. (2001). Coping, efficacy and perceived control in acute vs. chronic illnesses. Journal of Personality & Individual Differences, 42, 525-532.
  23. Feist, F, Feist Gregorj J. (2002). Theories of personality. 5thed. McGraw Hill.
  24. Fredrickson, B.L. & Joiner, T. (2002). Positive emotions trigger upward spirals toward emotional well-being. Psychological Science, 13(2), 172-175
  25. .Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 1(56), 127-136.
  26. Glass, D.C., Singer, G.E., Leonard, H.S., Krantz, D. & Cummings, H. (1973). Perceived of aversive stimulation and reduction of stress responses. Journal of Personality & Social Psychology, 41, 577-595.
  27. Goldsmith, A.H., Veum, J.R. & Darity, W. (1997). Unemployment, joblessness, psychological well-being and self-esteem: Theory and evidence. The Journal of Socio-Economics, 26(2), 133-158.
  28. Grembowski, D., Patrick, D., Dienr, P., Durham, M., Beresford, S., Kay, E. & Hetach, J. (1993). Self- efficacy and health behavior among older adults. Journal of Health and Social Behavior, 34, 89- 104.
  29. Harris, P.R. & Lighetsey, O.R. (2005). Constructive thinking as a mediator of the relationship between extraversion, neuroticism, and subjective well-beings. European Journal of Personality, 19, 409-426.
  30. Issacson, B. (2002). Characteristics and enhancement of resilience in young people: A Research for master since degree with major in guidance and counseling university of Wisconsin stout. (Doctoral dissertation, University of Wisconsin-Stout)
  31. Karaimak, O.(2010). Establishing the psychometric qualities of the Connor- Davidson resilience scale(CD-RISC) using exploratory and confirmatory factor analysis in trauma survivor sample. Psychiatry Research.
  32. Keyes, C.L., Mahmotkin, D. & Ryff, C.D. (2002). Optimizing well-being: the empirical encpundter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82.1007-1022.
  33. Lathar S. S. &Cicchett D.(2000) The construct of resilience: implications for intervention and social policies. Development and Psychopathology, 71, 857-885.
  34. Lazarus R.S & Ffolkman S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.
  35. Lenz, E.R. & Shortridge-Baggett, L.M. (Eds.) (2002). Self-efficacy in nursing: research and measurement perspectives. Springer Publishing Company.
  36.  Letzring T.D., Block, J. & Fander, D.C. (2005). Ego control and resiliency: Generalization of self- report scale based on personality descriptions from acquaintances, clinicians and the self. Journal of Research in Personality, 29, 395-422.
  37. Lin S.P. (2006). An exploration of Chinese international student’s social self- efficacy. Ph.D Thesis, Ohio State University.
  38. Masten, A.S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227.
  39. McAllister, M. & McKinnon, J. (2009). The importance of teaching and learning resilience in the health disciplines: a critical review of the literature. Nurse Education Today, 29(4), 371-379.
  40. Myers, D.G. (2000). The funds, friends, and faith of happy people. American Psychologist, 55(1), 56.
  41. O'Leary, A. (1992). Self-efficacy and health: Behavioral and stress-physiological mediation. Cognitive Therapy and Research, 16(2), 229-245.
  42. Prussia, G.E., Anderson, J.S. & Manz, C.C. (1998). Self-leadership and performance outcomes: The mediating influence of self-efficacy. Journal of Organizational Behavior, 19(5), 523-538.
  43. Roothman, B., Kirsten, D.K. & Wissing, M.P. (2003). Gender differences in aspects of psychological well-being. South African Journal of Psychology, 33(4), 212-218.
  44. Saks, A.M. (1995). Longitudinal field investigation of the moderating and mediating effects of self-efficacy on the relationship between training and newcomer adjustment. Journal of applied Psychology, 80(2), 211.
  45. Seligman, M.E. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychological Association, 55(1), p. 5.
  46. Stajkovic, A.D. & Luthans, F. (1998). Self-efficacy and work-related performance: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 124(2), 240.
  47. Waller, M.A. (2001). Resilience in ecosystemic context: evolution of the concept. American Journal of Orthopsychiatry, 71(3), 290.

 

مجله علمی
دوره 14، شماره 4
دی 1395
صفحه 1181-1199

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار