تحلیل راهبردهای رقابتی سازمان‏ های علمی ـ فرهنگی بین‌الملل (مطالعۀ موردی: دانشگاه ‏های علوم اسلامی عربستان، مالزی، مصر)

نوع مقاله : مقاله کاربردی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 پژوهشگر، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

در فضای جهانی شدن، دانشگاههای بین‌المللی رقابت گستردهای برای گسترش علوم و فرهنگ اسلامی آغاز کردهاند. در این بین دانشگاههای علوم اسلامی محمد بن سعود، امالقری، و المدینه در عربستان، دانشگاه علوم اسلامی مالزی، و جامع الازهر در مصر راهبردهای رقابتی گستردهای برای گسترش علوم و فرهنگ اسلامی اتخاذ میکنند. سازمانها و مراکز بین‌المللی تشیع که در حوزة علوم و فرهنگ اسلامی فعالیت میکنند نیازمند درک صحیح و فراگیر جهتگیریهای راهبردهای رقابتی آن‌ها هستند تا اقدامات مقتضی را دنبال کنند. به همین منظور این سؤال مطرح میشود که جهتگیری راهبردهای رقابتی سازمانهای علمی و فرهنگی بین‌الملل در جهان اسلام چیست؟ هدف این پژوهش شناسایی جهتگیری راهبردهای رقابتی دانشگاههای مذکور در حوزة علوم و فرهنگ اسلامی است که با مراجعه به اسناد و مدارک موجود راهبردهای آن‌ها با روش تحلیل مضامین (شبکة مضامین) بررسی شد. پس از تحلیل مضامین راهبردهای رقابتی، 40 مضمون پایه ایجاد شد که در قالب 12 مضمون سازماندهنده ترکیب شدند و در نهایت در 5 راهبرد فراگیر (راهبردهای محوری) با عنوان راهبردهای «هژمونی ایدئولوژیک»، «ترویجی»، «مرجعیت علمی»، «آموزشهای مهارتی»، و «زمینهسازی» شناسایی و تبیین شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشوری، داریوش (1394). دانشنامة سیاسی، تهران، مروارید.
آقابخشی، علی؛ مینو افشاریراد (1383). فرهنگ علوم سیاسی، تهران، چاپار.
آلیسم، کارل جان (1391). بازاریابی استراتژیک، ترجمة محمد اعرابی و محمد آزادی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ابروش، رضا (1397). بررسی فعالیتهای مراکز علوم اسلامی در جهان اسلام و جایگاه حوزة علمیه در آن (پروژة مطالعاتی مرکز علم و فناوری اسلامی)، دانشگاه امام حسین(ع).
اکبرنیا، قاسم (1390). دانشگاه الازهر مصر، قم، بینا.
بدری، تحسین (1387). دانشگاه بین‌المللی المدینه، ترجمة محمدرضا آقایی، قم، جامعه المصطفی(ص).
پارسانیا، حمید (1387). «نسبت بین علم و فرهنگ»، راهبرد فرهنگ، س 1، ش 2، صص 51 ـ 64.
تابان، محمد؛ علی یاسینی؛ اردشیر شیری؛ اسفندیار محمدی (1395). «طراحی و تبیین الگوی مرجعیت علمی در آموزش عالی ایران بر اساس زندگی‌نامة اندیشمندان کشور با رویکرد تحلیل مضمون»، مطالعات دانش‌شناسی، س 2، ش 6، صص 21 ـ 40.
تقوی، مصطفی؛ مهدی پاکزاد (1386). «نقش و کارکرد دانشگاهها در نظام ملی نوآوری»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، س 11، ش 4، صص 19 ـ 38.
خلیلی، رضا (1395). «فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی»، مطالعات راهبردی، س 20، ش 75، صص 95 ـ 106.
دارابی‌نژاد، عبدالکریم (بیتا). دانشگاه اسلامی «امام محمد بن سعود» عربستان، قم، بینا.
صالحی امیری، رضا؛ امیر عظیمی دولت‌آبادی (1394). مبانی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، ققنوس، تهران.
عباس‌زاده، محمد (1391). «تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی»، جامعه‌شناسی کاربردی، س 23، شمارة پیاپی 45، صص 19 ـ 34.
قورچیان، نادرقلی؛ حمیدرضا آراسته؛ پریوش جعفری (1383). دایرة المعارف آموزش عالی، تهران، بنیاد دانشنامة بزرگ اسلامی.
کاتلر، فیلیپ؛ گری آرمسترانگ (1385). اصول بازاریابی، ترجمة علی پارساییان، تهران، آیلار.
کاظم، محمد (1386). مدیران فهیم و مفاهیم اساسی، تهران، انتشارات وزارت ارشاد.
کر، کلارک (1389). کاربردهای دانشگاه، ترجمة سید مصطفی حدادی و علی گلمحمدی، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کریمیان، زهرا؛ علیمحمد احمدوند (1391). «جامعة اطلاعاتی، هویت فرهنگی، و رسالت دانشگاهها»، تحقیقات فرهنگی، ش 19، صص 47 ـ 76.
هچ، ماری‌ جو (1390). تئوری سازمان: مدرن، نمادین ـ تفسیری، و پست‌مدرن، ترجمة حسن دانایی‌فرد، تهران، مهربان‌نشر.
References
Abbaszadeh, M. (2012). Reflection on the Reliability and Reliability of Qualitative Research, Applied Sociology, 23(45). 19-34. (In Persian)
Abravesh, R. (2018). Investigating the Activities of Islamic Science Centers in the Islamic World and the Position of the Seminary. Tehran: Imam Hussein University Publishing. (In Persian)
Aghabakhshi, A., Afshari Rad. (2004). Political Science Culture. Tehran: Chapar Publishing. (In Persian)
Akbarnia, GH. (2011). Al-Azhar University of Egypt, Qom: no Publishing. (In Persian)
Alism, C.J. (2012). Strategic Marketing. Translated by Arabi, M., Azadi, M. Tehran: Office of Cultural Research Publishing. (In Persian)
Ashoori, D. (2015). Political Encyclopedia.Tehran: Morvarid Publishing. (In Persian)
Attride stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research, Qualitative Research, Vol. 1, Issue 3, pp. 385-405.
Badri, T. (2008). Al-Madinah International University. Translated by Aghaei, M. Qom: Al-Mustafa Publishing. (In Persian)
Bano, M. & Sakurai, K. (2015) (Eds). Shaping Global Islamic Discourses, The Role of al-Azhar, al- Medina and al-Mustafa. Edinburgh: Edinburgh University Press, The Aga Khan University.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), pp. 77-101.
Darabinejad, A. (No date). Islamic University of Imam Mohammed bin Saud, Qom: No Publishing. (In Persian)
de Jong, G. (2016). Successful Strategy and Organization, Centre for Sustainable Entrepreneurship, Fryslan.
Ghourchian, N., Arasteh, H., Jafari., P. (2004). Higher Education Encyclopedia, Tehran: Foundation of the Great Islamic Encyclopedia Publishing. (In Persian)
Golafshani, N. ( 2003). Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research, the qualitayive trport, Vol. 8, No. 4, pp. 597-606.
Hatch, M.J. (2011). Organization Theory: Modern, Symbolic-Interpretive, and Postmodern, Translated by Danaeifard, Tehran: Mehraban book Publishing. (In Persian)
Hodder, R. (2000). Development Geography, London, Routledg.
Karimian, Z., Ahmadvand, A. M. (2012). Information Society, Cultural Identity, and the Mission of Universities, Cultural Research, 3(19). 47-76. (In Persian)
Kazem, M. (2007). Understanding Managers and Basic Concepts, Tehran: Ministry of Guidance Publishing. (In Persian)
Kerr, C. (2010). University Applications, Translated by Haddadi, Tehran: Institute for Cultural and Social Studies Publishing. (In Persian)
Khalili, R. (2016). Saudi Arabia's Strategic Culture, Strategic Studies, 20(75). 95-106. (In Persian)
Kotler, P., Armstrong, G. (2006). Marketing Principles, Translated by Parsaeeian, Tehran: Aylar Publishing. (In Persian)
Maxwell, J. (1992). Understanding and validity in qualitative research, Harvard Education review. Vol. 62, No. 3, pp. 279-300.
Moira, M. & Brid, D. (2017). Doing a Thematic Analysis: A Practical, Step-by-Step Guide for Learning and Teaching Scholars, AISHE-J: The All Ireland Journal of Teaching and Learning in Higher Education, Vol. 9, No. 3, pp. 3351-3364.
Namey, E., Guest, G., Thairu, L., Johnson, L. (2007). Data Reduction Techniques for Large Qualitative Data Sets, Handbook for Team-based Qualitative Research: ublisher: AltaMira Press, pp. 137-162.
Parsania, H. (2008). The Relationship Between Science and Culture, Culture Strategy1(2). 51-64. (In Persian)
Rabasa. Angel, Benard. Cheryl, Schwartz. Lowell H, Sickle. Peter, (2007), Building Moderate Muslim Networks, United States, Rand.on the World WideWeb: https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/conf_proceedings/2005/rand_cf215.pdf
Radu, M. (2016). Marketing Stretegies For Universites. Bullseye, issue 61. on the World Wide Web: www.bullseye-magazine.eu/article/marketing-strategies-universities.
Salehi Amiri, R., Azimi Dolatabadi, A. (2015). Fundamentals of Cultural Policy and Planning, Tehran: Phoenix Publishing. (In Persian)
Scott, W. R. (2007). Organizations: Rational, Natural and Open System, NewJersey, Hall.
Taban, M., Yassini, A., Shiri, A., Mohammadi, E., (2016). Designing and Explaining the Model of Academic Reference in Iranian Higher Education Based on the Biographies of Iranian Scholars Using Thematic Analysis Approach, Studies in Science, 2(6). 21-40. (In Persian)
Taghavi, M., Pakzad, M. (2007). The Role and Function of Universities in the National System of Innovation, Epistemological Studies in Islamic University,11(4).19-38. (In Persian)
http://iu.edu.sa
https://uqu.edu.sa
http://iium.edu.my
http://www.azhar.edu.eg