ارائة چارچوب ادراکی از اخلاق حرفه‌ای بر اساس نص وحیانی برای منابع انسانی سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار، دانشکدة الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصول‌الدین، قم، ایران

چکیده

سازمان و مدیریت، به منزلة یکی از ارکان نظام بشری، از یک طرف دیرینگی موضوعی و تمدنی دارد و از طرف دیگر در نظام ارزشی مطرح است. اخلاق حرفه‌ای یکی از ابعاد ناشناختة نظام ارزشی مدیریتی در سازمان‌هاست. اخلاق حرفه‌ای و مؤلفه‌های آن در سازمان می‌تواند در بهبود سیستم اداری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی مؤثر باشد. در این نوشتار به الگوی اخلاق حرفه‌ای در سازمان با استناد به آیات و روایات در دو قالب توضیحات تفصیلی و جدول محقق‌ساخته و استخراج یک مدل مفهومی از اخلاق حرفه‌ای در سازمان پرداخته شد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع داده‌ها کیفی است. جامعة آماری این پژوهش همة مستندات، متون دینی، و کتب تفسیر بود. تقوا، ﺗﻮﮐﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا، ﻋـﺪاﻟﺖ، ﺻﺪاﻗﺖ، اﻣﺎﻧﺖ‌داری، مسئولیت‌پذیری، خوش‌گفتاری، دوراندیشی، و ... مؤلفه‌های اصلی این نوشتار است. در این تحقیق سعی شد با این نگاه نو مؤلفه‌های مورد نظر در سازمان با استفاده از آیات و روایات تبیین و تفسیر شود تا با الگوگیری از آن برای منابع انسانی سازمانی زمینة تحقق سازمان ارزشی فراهم شود. ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪ‌ای در ﺳﺎزﻣﺎن از سوی ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ﻣﺪﯾﺮان اهمیتی وﯾـﮋه دارد و رﻋﺎﯾـﺖ ﻣﺆﻟﻔـﻪ‌های اﺧـﻼق ﺣﺮﻓﻪ‌ای ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ یک ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ در ﺳﺎزﻣﺎن‌ها ﻣﺤـﺴﻮب ﺷﻮد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابراهیمی، مصطفی (1380). «در آیینة  معنویت- صداقت و راستی»، مجله حوزه و دانشگاه، ش 26.  صص 231-223.
ابطحی، حسین (1383). مدیریت منابع انسانی، چ 3، کرج، مؤسسة تحقیقات و آموزش مدیریت.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب، قم، نشر الادب الحوزه.
آریان‌پور کاشانی، منوچهر (1385). فرهنگ جامع پیشرو آریان‌پور، تهران، جهان رایانه.
الحرانی، ابومحمدحسن (1419 ق). تحف العقول عن آل رسول الله(ص)، چ 2، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعة‏ مدرسین حوزة علمیة قم.
الوانی، مهدی (1383). «اخلاقیات و مدیریت به سوی نظام اخلاقیات یکپارچه در سازمان»، مطالعات مدیریت، د 11، ش 41 و 42، صص 1 ـ 12.
ــــــــــــ (1386). مدیریت عمومی، چ 31، تهران، نی.
بلانچارد، کنت (1384). مدیریت رفتار سازمانی، تهران، امیرکبیر.
بیک‌زاد، جعفر؛ محمد صادقی؛ روح‌الله کاظمی‌قلعه (1389). «اخلاق حرفه‌ای ضرورت اجتناب‌ناپذیر سازمان‌های امروزی»، عصر مدیریت، س 4، ش 16 و 17،صص58-63 .تمیمی آمدی، عبدالواحد ابن محمد (1390). غرر الحکم و درر الکلم، مترجم: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.تولایی، روح‌الله (1388)). «عوامل تأثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان»، توسعة انسانی پلیس، ش 25، صص 1 ـ 8.
حبیبی‌تبار، جواد (1383). گام به گام با اخلاق مدیریت، قم، گام به گام.
حسینیان، سیمین (1385). اخلاق در مشاوره و روان‌شناسی، تهران، کمال تربیت.
حکیمی، محمدرضا؛ محمود حکیمی؛ علی حکیمی (1395). الحیاه، مترجم: احمد آرام، چ3، قم، انتشارات دلیل ما.
خنیفر، حسین؛ غلام‌رضا جندقی؛ حامد بردبار (1391). اخلاق حرفه‌ای و فناوری اطلاعات، تهران، پردیس قم دانشگاه تهران.
داودی، محمد (1387). سیرۀ تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، جلد سوم: تربیت اخلاقی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1386). در باب امانت اخلاق اداری در نهج‌البلاغه، تهران، دریا.
ذاکری، علی‌اکبر (1381). اخلاق کارگزاران (مجموعة از چشم‌انداز امام علی(ع))، تهران، مؤسسة فرهنگی دانش و اندیشة معاصر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1361). مفردات الالفاظ القرآن، مترجم و محقق: سید غلام‌رضا خسروی، تهران، مرتضوی.
ری‌شهری، محمد (1382). اخلاق مدیریت، قم، سازمان چاپ و نشر مؤسسة علمی‌ـ فرهنگی دار الحدیث.
زارعی‌متین، حسن؛ فاطمه حاج‌کریمی؛ علی حمیدی‌زاده (1392). اخلاق کاری اسلامی، تهران، ادیان.
ژکس (1355). فلسفة اخلاق: حکمت عملی، مترجم: ابوالقاسم پورحسینی، تهران، سیمرغ.
سیدرضی (موسوی)، محمد بن حسین (1388). نهج‌البلاغه، مترجم: محمدتقی جعفری تبریزی، چ 6، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شفیعی، عباس؛ ابوطالب خدمتی؛ علی‌آقا پیروز (1385). رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
طبرسی، فضل بن حسن (1380). تفسیر مجمع البیان، مترجم: علی کرمی، تهران، فراهانی.
عطاران طوسی، علی‌اصغر (1384). نقش و حقوق کارکنان در سازمان‌‌ها از دیدگاه امام علی(ع)، قم، بوستان کتاب.
فرامرز قراملکی، احد (1389). درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای، چ 2، تهران، سرآمد.
ـــــــــــــــــــ (1397). اخلاق حرفه‌ای، ویراست 3، تهران، مجنون.
فرج زاده دهکردی، حسن؛ اسمعیلی کجانی، محمد؛ رابطه متقابل معنویات و مادیات با تصمیم گیری اخلاقی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال نهم، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۳ش.
فرحزادی، اکبر (1387). اخلاق کارمندی، قم، مهر امیرالمؤمنین.
متقی، علی بن حسام‌الدین (1419). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، دار الکتب العلمیه.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی مؤسسه الوفاء.
محمدی ری‌شهری، محمد (1386). میزان الحکمه، مترجم: حمیدرضا شیخی، چ 8، قم، دار الحدیث.
محمدی، حمید (1380). مفردات قرآن، قم، مؤسسة فرهنگی‌ـ تحقیقاتی دار الذکر.
ﻣﻘﯿﻤـﯽ، سید محمد (۱۳۸۷). «اخلاق سازمانی جوهرة فرهنگ سازمانی کارآمد»، فرهنگ مدیریت، س 6، ش 17، صص87-63 .
منسوب به امام رضا(ع) (۱۴۰۶ ق). فقه الرضا، مشهد، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
موسی‌زاده، زهره؛ مریم عدلی (1388). «معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته‌گزینی در نهج‌ البلاغه»، اندیشة مدیریت، س 3، ش 1، صص 103 ـ 132.
نراقی، ملااحمد (1385). معراج السعاده، چ 12، قم، هجرت.
نهج الفصاحه (1384). مترجم: ابوالقاسم پاینده، چ 2، اصفهان، خاتم الانبیا.
نوری، حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
نویدفر، محمدحجت (1385). «سنجش مؤلفه‌های اخلاق کار و بررسی ارتباط آن با میزان رضایت ارباب‌رجوع در دانشگاه پیام نور مرکز مشهد»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، پردیس قم، دانشگاه تهران.
References
The Holy Quran
Abtahi, H. (2004). Human Resource Management, Third Edition, Karaj, Management Research and Training Institute. (in Persian)
Al-Harani, A. M. H. (1998). Gift of the Minds to the Prophet (PBUH), second edition, Qom, Islamic Publications Office of the Society of Teachers of the Seminary of Qom. (in Arabic)
Alston, W. (2007). Internalism & Externalism in Epistemology, Routledge Encyclopedia of Philosophy.
Alvani, M. (2004). “Ethics and Management Towards an Integrated Ethics System in the Organization”, Management Studies, Vol. 11, No. 41 and 42, pp. 1-12. (in Persian)
------------. (2007). General Management, 31st Edition, Tehran, Ney Publishing.
Arianpour Kashani, M. (2006). Arianpour Leading Comprehensive Culture, Tehran, Computer World. (in Persian)
Attaran Tusi, A. A. (2005). The role and rights of employees in organizations from the perspective of Imam Ali (as), Qom, Book Boostan (Garden). (in Persian)
Attributed to Imam Reza (AS) (1986). Feghh al-Reza, Mashhad, Aal Al-Beiyt Institute for the Revival of Heritage. (in Arabic)
Beykzad., J., Sadeghi, M., & Kazemi Ghala, R. (2010). Professional Ethics the Inevitable Necessity of Today's Organizations, Management Age Magazine, Fourth Year, Nos. (in Persian)
Blanchard, K. (2005). Organizational Behavior Management, Tehran, Amirkabir Publications.
Cadozier, V. (2002). The moral profession: A study of moral development and professional ethics, Retrieved from proquest.com.
Davoodi, M. (2008). The educational biography of the Prophet (PBUH) and Ahl al-Bayt (AS), Vol. 3: Moral Education, Qom, Research Center and University. (in Persian)
Delshad Tehrani, M. (2007). On the trust of administrative ethics in Nahj al-Balaghah, Tehran, Darya Publishing. (in Persian)
Dika, A. & Hamiti, M. (2011). “Challenges of Implementing The Ethics Through The use of information Technologies In The university”, Procedia Social And Behavioral Sciences, 15, pp. 1110-1114.
Farahzadi, A. (2008). Employee ethics, Qom, Mehr Amir al-Mo'menin. (in Persian)
Faramarz Gharamaleki, A. (2010). An Introduction to Professional Ethics, Second Edition, Tehran, Sarmad Publications. (in Persian)
---------------------------------. (2018). Professional ethics, third edition, Tehran, Majnoon. (in Persian)
Fassin, Y. (2005). “The Reasons Behind Non-Ethical Behaviour in Business and Entrepreneurship”, Journal of Business Ethics, V. 60.
Fisher, J. & Bonn, I. (2007). “International strategic And Etgic: Exploring the tension Between Head And subsidiaries”, Management Decision, 45(10), pp. 1560-1572
Habibi Tabar, J. (2004). Step by step with management ethics, Qom, step by step publishing. (in Persian)
Hakimi, M.R., Hakimi, M., & Hakimi, A. (2000). Al-Hayat, translated by Ahmad Aram, second edition, Tehran, Islamic Culture Publishing Office. (in Persian)
Hartog, M. & Winstanley, D. (2007). Ethics and Human Resource, “Management: Professional Development and Practice”, Journal of Business & Professional Ethics, V. 21, N. 2, p. 6.
Higgins, J.M. & Vincze, J.W. (1993). Strategic Management Concepts, fort worth, TX Dyden.
Hosseinian, S. (2006). Ethics in Counseling and Psychology, Tehran, Kamal Tarbiat Publishing. (in Persian)
Ibn Manzur, M. I. M. (1994). Arabic Language, Qom, Publication of seminary literature. (in Arabic)
Jacks (1976). Philosophy of ethics: practical wisdom, translated by Abolghasem Pourhosseini, Tehran, Simorgh. (in Persian)
Khanifar, H., Jandaghi, Gh., & Bordbar, H. (2012). Professional Ethics and Information Technology, Tehran, Qom Campus, University of Tehran. (in Persian)
Lin, Chieh-peng: Ding, Cherg. G. (2003). “Modeling Information Ethics: The Joint Moderating Role of Locus of Control and Job Insecurity”, Journal of Business Ethics, 48, pp. 335-346.
Majlesi, M. B. (1983). Behar al-anwar, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Torath Al-Arabi Al-Wafa Institute. (in Arabic)
Martin, K. D. & Cullen, J. B. (2006). “Continuities and extensions of ethical climate theory: A meta-analytic review”, Journal of Business Ethics, 69, pp. 175-194.
Moberg, D. J. & Mark A. S (2011). “The development of moral imagination”, Business Ethics Quarterly, Retrieved from emeraldinsight.com., p. 845.
Moghimi, S.M. (2008). “Organizational Ethics, The Essence of Efficient Organizational Culture”, Management Culture Quarterly, Year 6, No. 17. (in Persian)
Mohammadi Rey-Shahri, M. (1998). Mizan al-Hekma (The balance of wisdom), translated by Hamid Reza Sheikhi, eighth edition, Qom, Dar al-Hadith. (in Persian)
Mohammadi, H. (2001). Quranic contents, Qom, Dar Al-Zekr Cultural Research Institute. (in Arabic)
Mottaqi, A. I. H. (1998). Hoarding Workers in the Sunnah of words and actions, Beirut, Dar al-Kitab al-Elmiyeh. (in Arabic)
Musa Zadeh, Z. & Adli, M. (2009). “Criteria for selection and appointment of managers with a merit-based approach in Nahjat al-Balaghah”, Management Thought, 3(1), pp. 103_132. (in Persian)
Nahj al-Fasaha (2005). Translated by Abolghasem Payende, second edition, Isfahan, Khatam al-Anbiya. (in Persian)
Naraghi, M. A. (2006). Meraj Al-Saadat (Ascension of Happiness), twelfth edition, Qom, Hejrat. (in Arabic)
Navidfar, M. H. (2006). “Assessing the components of work ethic and examining its relationship with client satisfaction at Payame Noor University in the center of Mashhad”, Qom Campus Thesis, University of Tehran. (in Persian)
Nouri, H. (1998). Mustadrak al-Wasa'il, Beirut, Aal Al-Beiyt Institute for the Revival of Heritage. (in Arabic)
Pennino, Clare M. (2004). “Managers and professional ethics”, Journal of Business Ethics, 41, pp. 337-347.
Ragheb Isfahani, H. I. M. (1982). Glossary of Quranic words, translated and researched by Seyyed Gholamreza Khosravi, Tehran, Mortazavi Publishing. (in Persian)
Rey-Shahri, M. (2003). Management Ethics, Qom, Publishing Organization of Dar Al-Hadith Cultural Scientific Institute. (in Persian)
Seyyed-Razi, M. I. H. (2009). Nahj al-Balagha, Translated by Mohammad Dashti, Tehran, Message of Justice. (in Persian)
Shafi'i, A., Khedmati, A., & Pirooz, A. (2006). Organizational Behavior with Islamic Approach, Qom, Seminary and University Research Institute. (in Persian)
Steven, H.A., Kyle J. D., & Mathieu, l. (2005). “The relationship of ethical Climate To Deviant workplace behavior” Corporate Governance International Journal of Business in Society,  Vol. 5, No. 4, pp. 43-55.
Tabarsi, F. I. H. (2001). Tafsir Majma 'al-Bayan, translated by Ali Karami, Tehran, Farahani. (in Persian)
Tamimi Amadi, A. V. (2011). Ghorar al-Hekam and Dorar al-Kalem, translated by Seyyed Hashem Rasooli Mahallati, Tehran, Islamic Culture Publishing Office. (in Arabic)
Tavalaei, R. (2010). “Factors affecting the ethical behavior of employees in the organization”, Monthly Police Human Development, Vol. 25, pp. 1-8. (in Persian)
Victor, b. & Cullen, J. (1988). “The organizational bases of ethical work climates” Administrative science Quarterly,  v33(1), pp.,101-125.
Wittmer, D & D Coursey, 1996, "Ethical Work Climates, Comparing Top Managers in Public and Private Organizations", Journal of Public Administration Research and Theory, N. 6 (4), pp. 559 - 572.
Wood, G. & Rentschler, R. (2003). “Ethical Behavior the means for Creating & Maintaining Better Reputation in Arts Organizational”, Management Decision, 41 (6), pp. 344-530.
Zakeri, A. A. (2002). The Ethics of Agents (a collection from the perspective of Imam Ali (as)), Tehran, Cultural Institute of Contemporary Knowledge and Thought. (in Persian)