شناسایی عوامل نهادی مؤثر بر گزارش‌دهی پایداری در صنعت نفت ایران

نوع مقاله : مقاله کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی و امور عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 استاد گروه مدیریت دولتی و امور عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران،‌ قم، ایران

3 استادیار گروه مدیریت دولتی و امور عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران،‌ قم، ایران

4 دانشجوی دکترای مدیریت دولتی، گرایش تطبیقی و توسعه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

جهان معاصر با چالش‏های زیست‌‏محیطی و اجتماعی متعددی مواجه است که اداره و مدیریت مناسب آن‌ها در گرو توجه و تعهد صنایع به گزارش‏دهی پایداری است. در تحقیق حاضر تلاش شد با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و با تکیه بر تئوری نهادی عوامل مؤثر بر گزارش‏دهی پایداری در صنعت نفت ایران شناسایی شود. داده‏ها از طریق فیش‏برداری از متون مربوطه و مصاحبة نیمه‌ساختاریافته با 10 نفر از خبرگان و صاحب‌نظران مسئولیت اجتماعی صنعت نفت ایران گردآوری شد. یافته‏ها نشان داد در صنعت نفت ایران عوامل اجباری و هنجاری بر گزارش‏دهی پایداری اثر دارند و عوامل تقلیدی تأثیری بر این گزارش‏دهی ندارند. به بیان دیگر، ساختارها و قوانین و مقررات گزارش‏دهی پایداری در دولت و صنعت فشارهای اجباری برای گزارش‏دهی پایداری هستند. اما فقدان نظارت دولت بر گزارش‌دهی و بی‏توجهی مدیران صنعت به آن نقش این فشارها را کاهش می‏دهد. مؤسسات حرفه‏ای و علمی فشار هنجاری برای گزارش‏دهی پایداری در این صنعت ایجاد می‏کنند. اما بی‏توجهی شرکت‏های حسابرسی به این گزارش‏دهی این فشار را تعدیل می‏کند. صنعت نفت ایران به دلایل گوناگون، از جمله ملی بودن، برای گزارش‏دهی پایداری تحت تأثیر فشار تقلیدی نیست. بنابراین، توجه به نوع سازمان در اثرگذاری فشارهای تقلیدی بر گزارش‏دهی پایداری در صنایع و کشورهای گوناگون در تحقیقات و نیز تدوین معیارهای حسابرسی برای ارزیابی عملکرد پایداری شرکت‏های نفتی و نظارت جدی بر ارائة گزارش پایداری توسط خط‌مشی‌گذاران و نهادهای نظارتی پیشنهاد می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


اکبری، محسن؛ مصطفی ابراهیم‌پور؛ ‌میلاد هوشمند چایجانی (1395). «تأثیر عوامل نهادی بر عملکرد پایدار بنگاه‌ها»،‌ چشم‌انداز مدیریت بازرگانی،‌ ش 28،‌ صص 81 ـ 100.
رحمتی، محمدحسین؛ حسین خنیفر؛ علی فیاضی‌آزاد (1396). «طراحی مدل عوامل مؤثر بر مسئولیت اجتماعی شرکت ملی نفت ایران»، مدیریت سرمایة اجتماعی، د 4، ش 2، صص 631 ـ 686.
زاهدی، شمس‌السادات؛ غلام‌علی نجفی (1385). «بسط مفهومی توسعة پایدار»، علوم انسانی، د 1، ش 4، صص 43 ـ 76.
سلطان‌زاده، وحید؛ حسن قلاوندی؛ میرمحمد سیدعباس زاده (1394). روابط ساده و ترکیبی بین جامعه‌پذیری سازمانی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی (مطالعة موردی: کارکنان دانشگاه ارومیه)، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، د 6، ش 1(21)، صص 167 ـ 189.
فاضلی، مرجان (1393). «نقش مؤلفة شفافیت در تحقق توسعة پایدار منابع نفت و گاز»، همایش ملی نفت و توسعة اقتصادی، خبرگزاری فارس/ دیدگاه‌ها/ اقتصاد و حقوق، ۱۳۹۳/۴/۵، ساعت: ۰۱:۴۷، لینک مطلب: farsnews.com/news/1393/0402000021
کردلو، محمدرضا؛ اشکان رحیم‌زاده؛ بهزاد محمدی (1396). «ضرورت تهیة گزارشگری پایداری؛ اصول و ساختار آن»، پژوهش‌های جدید در مدیریت و حسابداری، دورة جدید، ش 2، صص 167 ـ 176.
References
Adams, C.A. & McNicholas, P. (2007). “Making a difference: sustainability reporting”, accountability and organizational change, Vol. 20, pp. 382-402.
Adams, C.A. (2002). “Internal organizational factors influencing corporate social and ethical reporting: Beyond current theorizing”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 15(2), pp. 223-250.
Akbari, M., Ebrahimpour, M., & Hooshmand Ch., M. (2016). “Influence of Institutional Factors on Sustainable performance of Firms”, journal of Business Management, Vol. 28, pp. 81-100. (in Persian)
Asaolu, T. O., Agboola, A. A., Ayoola, T. J., & Salawu, M. K. (2012). “Sustainability reporting in the Nigerian oil and gas sector”, COLERM Proceedings, Vol. 1, pp. 61-84.
Ball, A. & Grubnic, S. (2007). “Sustainability accounting and accountability in the public sector”, Sustainability Accounting and Accountability, Routledge, UK, pp. 243-265.
Bebbington, J. Higgins, C., & Frame, B. (2009). “Initiating sustainable development reporting: evidence from New Zealand”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 22, No. 4, pp. 588-62.
De Villiers, C. & van Staden, C.J. (2006). “Can less environmental disclosure have a legitimising effect? Evidence from Africa”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 31, Issue 8, November 2006, pp. 763-781.
Delmas, M.A., & Toffel, M.W. (2004), Stakeholders and environmental managements practices: An institutional framework, Business Strategy and the environment, Vol. 13, Issue 4, Special Issue: Innovating for Sustainability, pp. 209-222.
Dobbs, S. & van Staden, C. (2016). “Motivations for corporate social and environmental reporting: New Zealand evidence”, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, Vol. 7, No. 3, pp. 449-472.
Fazeli, M. (2015). The Role of Transparency Factor in the fulfillment of Oil and Gas Resources' Sustainability Development, (Conference Article), Fars News Agency/Views/ Economic and Law, Webpage Link: farsnews.com/news/1393/0402000021.
Findik, M. & Beduk, A. (2014). “Organizational isomorphism in the context of institutional theory, IJSES, pp. 27-33.
Goswami, K & Lodhia, S. (2014). Influences on sustainability reporting practices in selected South Australian local councils: An explanatory case study. 11th A-CSEAR Conference. Australia: Adelaide.
Guthrie, J. & Farneti, F. (2008). “GRI sustainability reporting by Australian public sector organizations”, Public Money & Management, 28(6), pp. 361–366.
Hutchins, M. J. & Sutherland, J.W. (2008). “An Exploration of Measures of Social Sustainability and Their Applications to Supply Chain Decisions”, Journal of Cleaner Production, Vol. 16, pp. 1688-1698.
Jones, H. (2010). Sustainability reporting matters: What are national governments doing about it? Association of Certified Chartered Accountants (London), pp. 1-36.
Junior, F.H., BarbaraGalleli, B., Gallardo-Vázquez, D., & M. Sánchez-Hernández, M. (2017). “Strategic aspects in sustainability reporting in oil & gas industry: The comparative case-study of Brazilian Petrobras and Spanish Repsol”, Ecological Indicators, Vol. 72, pp. 203-214.
Kordlou, M., Rahimzadeh, A., & Mohammadi, B. (2017). “The Necessity of Sustainability Reporting; Principles and its Structure”, Journal of New Researches in Management and Accounting, No. 2, pp. 167-176. (in Persian)
Leonidas, P., Geitona Mary, G., Theofilos, P., & Amalia, T. (2012). “Managers’ Perceptions and Opinions towards Corporate Social Responsibility (CSR) in Greece”, Procedia Economics and Finance, Vol. 1, pp. 311–320.
Liang, H., Saraf, N., Hu, Q., & Xue, Y. (2007). “Assimilation of Enterprise Systems: The Effect of Institutional Pressures and the Mediating Role of Top Management”, MIS Quarterly, Vol. 31, No. 1, pp. 59-87.
Nwobu, A., Iyoha, F., & Owolabi, A. (2018). “Managerial perceptions of corporate sustainability reporting determinants in Nigeria”, Journal of Business and Retail Management Research (JBRMR), Vol. 12(2), pp. 72-82.
Pedersen, E. R, Neergaard, P., Pedersen, J. T., & Gwozdz, W. (2013). “Conformance and Deviance: Company Responses to Institutional Pressures for Corporate Social Responsibility Reporting”, Business Strategy and the Environment, Vol. 22, Issue6, pp. 357-373.
Rahmati, M., Khanifar, H., & Fayyazi-Azad, A. (2017). “Modeling the Influencing Factors on Social Responsibility of National Iranian Oil Company”, Journal Of Social Capital Management, Vol. 4, No. 2, pp. 181-197. (in Persian)
Scott, W.R. (2008). “Institutions and Organizations: Ideas and Interests”, 3rd ed, Sage Publications, Los Angeles, CA.
Solomon, A. & Lewis, L. (2002). “Incentives and Disincentives for Corporate Environmental Disclosure”, BusinessStrategy and the Environment, Vol. 11, pp. 154–169.
Soltanzadeh, V., Gholavandi, H., & Seyyedabbaszade, M. (2015). “Simple and Multiple Relationship between Organizational Socialization and Social Responsibility (A Case Study of Staff of Urmia University)”, Journal of New Approaches in Educational Administration, Vol. 6, No. 1 (21), pp. 167-189. (in Persian)
Tavares, M. (2018). Analysis of GRI Sustainability Reports Issued by Portuguese Public Sector Entities, University of Aveiro, Portugal, pp. 1-41.
Uwaoma, Ironkwe, Ordu, & Promise, A. (2016). “Environmental Reporting in the Oil and Gas Industry in Nigeria”, International Journal of Research in Business Studies and Management, Vol. 3(11), pp. 1-21.
Vinke, J. (2014). “Sustainability Reporting in the United Arab Emirates: Institutional Insights”, DBA Thesis, Heriot-Watt University, Edinburgh Business School.
Zahedi, SH. & Najafi, Gh. (2006). “Sustainable Development, AConceptual Framework”, Journal of Human Sciences, Vol. 10, No. 4 (TOM 49), pp. 43-76. (in Persian)
Zunker, B. (2011). “Determinants of the Voluntary Disclosure of Employee Information in Annual Reports: An Application of Stakeholder Theory, Doctoral Thesis”, Bond University, Australia.