طراحی مدل عصیان سازمانی بر اساس نظریۀ داده‌‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، دانشکدة مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار، دانشکدة مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

3 استادیار، دانشکدة مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش تدوین الگوی عصیان سازمانی بود. این پژوهش از نوع پژوهش‌های کیفی است و با استفاده از نظریة داده‌بنیاد و مدل پارادایمی سیستماتیک استراوس و کوربین انجام شده است. در این زمینه، مصاحبه‌های عمیق با استفاده از نمونه‌گیری نظری با تکنیک گلولة برفی با متخصصان و نخبگان جامعه‌شناسی، مدیرانی که در معرض عصیان سازمانی بوده‌اند، و عصیانگران صورت گرفت. تعداد نمونه‌ها تا زمانی ادامه پیدا کرد که پاسخ‌ها به مرحلة اشباع رسید (با تعداد 12 مصاحبه). تجزیه‌وتحلیل داده‌ها طی سه مرحلة کدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی انجام و سپس بر اساس مدل نظریة داده‌بنیاد الگوی مورد نظر تبیین شد. «عوامل فردی و سازمانی و محیطی» به منزلة شرایط علّی عصیان سازمانی، «محرومیت نسبی و عدم عدالت» به منزلة پدیدة اصلی پژوهش، «وجدان کاری و بی‌اعتمادی سازمانی و تعارض فرد و سازمان» به منزلة عوامل مداخله‌گر، و «عدم توازن قدرت در سازمان، رفتارهای منافقانه، شک سازمانی، ضعف حاکمیت قانون، ضعف مشارکت در سازمان» به منزلة عوامل زمینه‌ای از دیدگاه مشارکت‌کنندگان پژوهش شناسایی شدند. راهبردها در پنج بعد شامل «اعتراض نمادین، نقش هنجارها، اعتراض پنهان، شکستن مشروعیت سازمان، سکوت سازمانی» و پیامدهای حاصل شامل چهار محور «کاهش بهره‌وری، رفتار ضد تولید، خشونت مخفی، سوءرفتار شهروند سازمانی» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابطحی، سید حسین (1392). مدیریت منابع انسانی از تئوری تا عمل، تهران، فوژان.
امین صارمی، نوذر (1393). جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
ایزدی، علی‌محمد (1391). چرا عقب مانده‌ایم، چ 5، تهران، علم.
حسن‌پور، اکبر؛ روح‌الله نوری؛ مجتبی کیایی (1388). «بدبینی سازمانی، علل و پیامدهای آن»، مدیریت فرهنگ سازمانی، س 7، ش 19، صص 119 ـ 141.
رضایی، محمد (1394). شکاف‌های جامعة ایرانی، تهران، آگاه.
سیف، علی‌اکبر (1384). روان‌شناسی پرورشی، تهران، آگاه.
شریعتی، علی (1385). چهار زندان انسان، چ 2، تهران، قلم.
فتاحی، مهدی؛ فرهنگی، علی‌اکبر ؛ واثق، بهاره (1385). «معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتار شهروندی سازمان»، فرهنگ مدیریت، س 4، ش 13، صص 5-36.
گودرزی، محسن (1383). «هویت قومی و نابرابری اجتماعی»، پایان‌نامة دکترای جامعه‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
ملک‌پور، علی (1381). تعارض فرهنگی دولت و مردم در ایران (1357 ـ 1380)، تهران، آزاداندیشان.
مهداد، علی (1389). روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، چ 7، تهران، جنگل.
References
Abtahi, S.H. (2013). Human Resource Management from Theory to Practice, Tehran, Foujan Publishing. (in Persian)
Allen, N.J. & Meyer, J.P. (1990). Themeasurement and antecedents of affective,continuance, and normative commitment to theorganization, Journal of OccupationalPsychology, 63, pp. 1-18.
Amin Saremi, N. (2014). Sociology of Social Movements, Tehran, Imam Sadegh University Press. (in Persian)
Bottomore, T.B. (1999). Political Sociology, University of Minnesota Press.
Beeman, W.O. (2002). Language, Status, and Power in Iran, Indiana univercity press.
Berlanstein, L. R. (1993). Rethinking Labor History Essays on Discourse and Class Analysis, Urban Unoversity of Illinois Press.
Camus, A. (2014). Homme Revolte (Folio Essais Series: No 15) Gallimard, French language edition.
Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and EvaluatingQuantitative and Qualitative Research, University of Nebraska–Lincoln, 2nd edition.
Cohen, Y. & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A met-analysis, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, pp. 278-321.
Dawley, D.D., Stephens, R.D., & Stephens, D.B. (2004). “Dimentionality of organizational commitment in volunteer workers: chamber of commerce board members and role fulfillment”, Journal of Vocational Behawior, 35(4), pp. 180-194.
Dirican, A. H. & Erdil, O. (2016). “An exploration of academic staff's organizational citizenship behavior and counterproductive work behavior in relation to demographic characteristics”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 235, pp. 351-360.
Eisenberger, R., Armel, S., Rexwinkel, B., Lynch, P.D., & Rhoades, L. (2001). “Reciprocation of Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 1, pp. 42-51.
Fattahi, M., Farhangi, A.A., & Vasegh, B. (2006). Spirituality in the work environment and its role in improving the citizenship behavior of the organization, Management Culture, Fourth Year, No. 13. (in Persian)
Fernández, W. D. (2004). “Using the GlaserianApproach in Grounded Studies of Emerging Business Practices”, Electronic Journal of Business Research Methods, 2(2).
Fromm, E. (1989). Der Ungehorsamalseinpsychologisches and ethisches Problem, in Erich Fromm Gesamtausgabein Banden, Herausgegeben von Rainer Funk, BdIX, Stuttgart.
Glaser, B. G. & Strauss, A. L. (1965). Awareness of Dying, Id. The Discovery of GroundedTheory: TheStrategies for Qualitative Research.
Goodarzi, M. (2004). “Ethnic identity and social inequality”, PhD Thesis in Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran. (in Persian)
Greenberg, J. (1997). The steal motive: Managing thesocial determinate of employee theft, In RAGiacalone, JGreenberg (Eds.). Antisocial behaviorin organizations. Thousand Oaks.
Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1994). Competing Paradigms in Qualitative Research, In N. K.
Hassanpour, A., Nouri, R., & Kiai, M. (2009). “Organizational pessimism, its causes and consequences”, Quarterly Journal of Organizational Culture Management, Seventh Year, No. 19, pp. 119-141. (in Persian)
Izadi, A.M. (2012). Why we are lagging behind, Tehran, Alam Publishing, 5nd Edition. (in Persian)
Kang, D.S. & Stewart, J. (2007). “Leader-member exchange (LMX) theory of leadership and HRD Development of units of theory and laws of interaction”, Leadership & Organization Development Journal, Vol. 28, pp. 531-551.
Lee, J. (2001). A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP Adoption and Use, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, In Proquest UMI Database.
Levinson, H. (1965). “Reciprocation: The relationship between man and organization”, Administrative Science Quarterly, Vol. 9, (N. 4), pp. 370-390.
Mahdad, A. (1389). Industrial and organizational psychology, 5nd edition, Tehran, Jangal Publication. (in Persian)
Malekpour, A. (2002). Cultural Conflict between the Government and the People in Iran (1980-2001), Tehran, Azad Andishan Publishing. (in Persian)
Morrison, E.W. & Robinson, S. L. (1997). “When employees feel betrayed: A model of how psychological contract violation develops”, Academy of Management Review, 22, pp. 226−256.
Moskovich, Y. (2009). “Authoritarian Management Style in the Likud Party under the Leadership of Benjamin Netanyahu”, International Journal of Leadership Studies, 4(2), pp. 141-160.
Parker, P.J & Kohlmeyer, J.M. (2005). “Organizational Justice and Turnover in public Accounting Firms: a ResearchNote”, Accounting, Organizations and Society, Vol 30, pp. 357-369.
Pinder, C. & Harlos, K. (2001). “Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived injustice”, Research in Personnel and Human Resources Management (Research in Personnel and Human Resources Management, Vol. 20, Emerald Group Publishing Limited, Bingley, pp. 331-369.
Rajan, S. & Krishnan, V.R. (2002). “Impact of Gender on Influence, Power and Authoritarianism”, Journal of Women in Management Review, 17(5), pp. 197-206.
Rezaei, M. (2015). Gaps of Iranian Society, Tehran, Agah Publishing. (in Persian)
Riketta, M. (2002). “Attitudinal organizational commitment and job performance: A meta-analysis”, Journal of Organizational Behavior, 23, pp. 257-266.
Robinson, S. L. & Bennett, R. J. (1995). “A typology ofdeviant workplace behaviors: A multidimensionalscaling study”, Academy of Management Journal, 38(2), pp. 555-572.
Scott, A. (1992). Political culture and social movements, Polity Press with Open University, London.
Seif, A.A. (2005). Educational Psychology, Tehran: Agah Publishing. (in Persian)
Shariati, A. (2006). Four human prisons, Tehran, Ghalam Publishing. 3nd edition. (in Persian)
Silver, B. (2003). Labor and Globalization Movements from 1870 to the Present, The Johns Hopkins University.
Strauss, Anselm, L. & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage.
Susan, C.S. & Barsoux, J. L. (2010). Managing Across Cultures, England. Published by Pearson Education, 3nd edition.
Taylor, F. W. (1999). The Principles Of Scientific Management, Translated by Toosi, M. A. Tehran, Publication, center for public management publications. (published in english main 1911).
Thau, S., Bennett, R.J., Mitchell, M.S., & Beth Marrs, M. (2009). “How Management Style Moderates theRelationship between Abusive Supervision and Workplace Deviance: An Uncertainty Management theoryPerspective”, Journal of Organizationnal Behavior and Human Decision Processes, 108, pp. 79-92.
Vandenberg, C., Bentein, K., & Stingelhamber, F. (2004). “Affective commitment to the organization, supervisrr, and work group: Antecedents and outcomes”, Journal of Vocational Behavior, 64, pp. 47-71.
Wright, E. (1997). classcounts: comparative studies in class analysis, cambridge: combridge university press.
Zaghini, F., Fida, R., Caruso, R., Kangasniemi, M., & Sili, A. (2016). “What is behind counterproductive work behaviors in the nursing professionl A systematic review”, J Clin Res Bioeth, 7(4).