امتزاج کار و زندگی به مثابة یک ساخت نوپدید در سازمان‌های مردم‌نهاد: پژوهشی با رویکرد پدیدارشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مدیریت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر پژوهش دربارة نسبت میان کار و زندگی توجه بسیاری از پژوهشگران را در رشته‌های مختلف علوم به خود جلب کرده است. تنوع دیدگاه‌ها در دانش‌رشته‌های گوناگون نشان‌دهندة ژرفای مفهوم مناسبات کار و زندگی و لزوم توجه به ابعاد گوناگون اثرگذار بر آن است. این پژوهشِ اکتشافی با هدف فهم تجربة کار و نسبت آن با زندگی از منظر کارکنان شاغل در سازمان‌های مردم‌نهاد انجام شد. پژوهش با رویکرد کیفیِ پدیدارشناسی و با روش هشت‌مرحله‌ای موستاکاس طرح‌ریزی شد. برای گردآوری داده‌ها، مصاحبه‌های داستان‌پارِ عمیق با 11 نفر از کارکنان مؤسسة محک به عنوان یک مؤسسة مردم‌نهاد انجام شد. برای تأیید قابلیت اعتمادِ تحلیل‌ها از روش‌های توصیف پرمایه و بازتاب‌پذیری استفاده شد. در نتیجة تحلیل داده‌ها 11 تم با عناوین باور به غایتمندی زندگی، انتخاب حرفه به مثابة رسالت، زیستِ رسالتِ حرفه‌ای، کار پرمطالبه، مشغولیت مستمر ذهنی، ادراک هویت‌های متناقض، تثبیت و قوام ارزش‌ها، تجدید قوا در اثر پذیرش نقش مراقبتی، تسری حس رضایت به ساحت‌های مختلف زندگی، معنویت جاری در زندگی، و رواداری در کار و زندگی در قالب سه خوشه که سویه‌های منفی و مثبت و درهم‌تنیدگی کار و زندگی کارکنان را وصف می‌کردند حاصل شد. در نهایت، توصیف‌های بافتاری فردی، ساختاری فردی، و بافت‌ـ ساختاری فردی و به عنوان جمع‌بندی یک توصیف ترکیبیِ بافت‌ـ ساختاری با محوریت ساخت نوپدیدِ «امتزاج کار و زندگی» به مثابة تجربة زیستة کارکنان ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی، الهام (1400). «فهم تجربة زیسته مناسبات کار و زندگی در مدیران زن آکادمیک: رویکرد پدیدار‌شناسیِ توصیفی»، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 13(2)، ص 9 ـ 36.
عباسی، محرم؛ الهام ابراهیمی؛ حمیدرضا ایرانی (۱۳۹۷). «تبیین مدل پیشایندها و پسایندهای تعادل کار و زندگی؛ مطالعه‌ای در شرکت ملی گاز ایران»، مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، ۱۰(۳۷)، ص ۹۳ ـ ۱۲۴.
قلی‌پور، آرین؛ الهام ابراهیمی (۱۳۹۹). روا‌ن‌شناسی صنعتی و سازمانی، تهران، کتاب مهربان.
کاوئی، مهسا؛ اکبر حسن‌پور؛ سعید جعفری‌نیا؛ یوسف وکیلی (1400). «تبادل کار و خانواده: ارائة نقشة دانشی و مرور سه رویکرد تعارض، غنی‌سازی، و تعادل»، مطالعات رفتار سازمانی، 10(1)، ص 73 ـ 102.
میرمحمدی، سید محمد (۱۳۹۲). «نقش تعادل کار و زندگی در تغییرات نگرش‏های کاری (مورد مطالعه: پرستاران بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، 4(16)، ص 41 ـ ۶۷.
یونسی، دل‌آرام؛ افشین قاسمی؛ محمد موسوی‌جد (۱۳۹۴). «بررسی تأثیر تعادل بین زندگی کاری و غیرکاری بر کیفیت زندگی (مطالعة موردی: بیمارستان‌های شهر سنندج)»، بیمارستان، 14(1)، ص 85 ـ ۹۶.
References
Abbasi, M., Ebrahimi, E., & Irani, H. (2018). "Explaining the model of Antecedents and Consequences of work-life balance (case study: Iranian Gas National Company)", Human Resource Management in Oil Industry, 10(37), pp. 93-124. (in Persian)
Abstein, A., Heidenreich, S., & Spieth, P. (2014). "Innovative Work Behaviour: The Impact of Comprehensive HR System Perceptions and the Role of Work–Life Conflict", Industry and Innovation, 21(2), pp. 91–116.
Adisa, T. A. & Gbadamosi, G. (2021). Work-Life Interface: Non-Western Perspectives, Palgrave Macmillan.
Ali, F., Malik, A., Pereira, V., & Al Ariss, A. (2017). "A relational understanding of work-life balance of Muslim migrant women in the west: future research agenda", The International Journal of Human Resource Management, 28(8), pp. 1163–1181.
Barnett, R. C. (1998). "Toward a review and reconceptualization of the work/family literature", Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 124, pp. 125–182.
Beck, C. T. (2020). Introduction to phenomenology: Focus on methodology, SAGE Publications.
Cahill, K. E., McNamara, T. K., Pitt-Catsouphes, M., & Valcour, M. (2015). "Linking shifts in the national economy with changes in job satisfaction, employee engagement and work–life balance", Journal of Behavioral and Experimental Economics, 56, pp. 40–54.
Carlson, D. S., Grzywacz, J. G., & Zivnuska, S. (2009). "Is work-family balance more than conflict and enrichment?", Human Relations; Studies towards the Integration of the Social Sciences, 62(10), p. 1459.
Cervia, S. & Biancheri, R. (2017). "Women in science: The persistence of traditional gender roles. A case study on work–life interface", European Educational Research Journal, 16(2–3), pp. 215–229.
Clark, S. C. (2000). "Work/Family Border Theory: A New Theory of Work/Family Balance", Human Relations, 53(6), pp. 747–770.
Curtin, M. & Fossey, E. (2007). "Appraising the trustworthiness of qualitative studies: Guidelines for occupational therapists", Australian Occupational Therapy Journal, 54(2), pp. 88–94.
Dee, A. D. A., Dizon, L. C. T., Aldaba, J. R. M., & Teng-Calleja, M. (2020). "Work Is Life”: An Interpretative Phenomenological Analysis of the Experiences of Work–Life Balance Among Nongovernment Workers", International Perspectives in Psychology, 9(4), pp. 230–246.
Direnzo, M. S., Greenhaus, J. H., & Weer, C. H. (2015). "Relationship between protean career orientation and work-life balance: A resource perspective", Journal of Organizational Behavior, 36(4), pp. 538–560.
Dubin, R. (1956). "Industrial workers’ worlds: A study of the central life interest of industrial workers", Social Problems, 3(3), pp. 131–142.
Ebrahimi, E. & Shoja, A. (2021). "Work Family Enrichment consequences for Faculty Members: A Psychological Concern", Iranian Journal of Educational Sociology, 4(4), 60-75.
Ebrahimi, E. (2021). "Understanding the Lived Experience of Work-Life Relationships in Female Academic Managers: A Descriptive Phenomenological Approach", Journal of Research in Human Resources Management, 13(2), pp. 9-36. (in Persian)
Flick, U. (2018). Doing Grounded Theory, Sage Publications.
Fontinha, R., Easton, S., & Van Laar, D. (2019). "Overtime and quality of working life in academics and nonacademics: The role of perceived work-life balance", International Journal of Stress Management, 26(2), pp. 173–183.
Geurts, S. & Demerouti, E. (2004). "Work/Non-Work Interface: A Review of Theories and Findings", In M. J. Schabracq, J. Winnubst, & C. L. Cooper (Eds.), The Handbook of Work and Health Psychology (pp. 279–312). John Wiley & Sons, Ltd.
Gholipour, A. & Ebrahimi, E. (2020). Industrial and organizational psychology, Tehran: Mehraban. (in Persian)
Greenhaus J. H. & Beutell, N. J. (1985). "Sources of conflict between work and family roles", The Academy of Management Review, 10(1), pp. 76–88.
Greenhaus, J. H. & Powell, G. N. (2006). "When Work and Family Are Allies: A Theory of Work-Family Enrichment", The Academy of Management Review, 31(1), pp. 72–92.
Gröpel, P. & Kuhl, J. (2009). "Work–life balance and subjective well-being: The mediating role of need fulfilment", British Journal of Psychology, 100(2), pp. 365–375.
Grzywacz, J. G. & Marks, N. F. (2000). "Reconceptualizing the work–family interface: An ecological perspective on the correlates of positive and negative spillover between work and family", Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), pp. 111–126.
Gupta, P. & Srivastava, S. (2021). "Work–life conflict and burnout among working women: a mediated moderated model of support and resilience", International Journal of Organizational Analysis, 29(3), pp. 629–655.
Hirschi, A., Keller, A. C., & Spurk, D. M. (2018). "Living one’s calling: Job resources as a link between having and living a calling", Journal of Vocational Behavior, 106, pp. 1–10.
Hobfoll, S. E. (1989). "Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress", American Psychologist, 44(3), pp. 513–524.
Ismail, A. (2018). Understanding Work-Life Interface of Malay Muslim Women Academics: An Interpretative Phenomenological Analysis (IPA), University of Glasgow.
Karhula, K., Puttonen, S., Ropponen, A., Koskinen, A., Ojajärvi, A., Kivimäki, M., & Härmä, M. (2017). "Objective working hour characteristics and work–life conflict among hospital employees in the Finnish public sector study", Chronobiology International, 34(7), pp. 876–885.
Kavei, M., Hassanpoor, A., Jafarinia, S., & Vakili, Y. (2021). "Work Family Interface: Knowledge Mapping for Conflict, Enrichment and Balance Approaches", Organizational Behavior Studies Quarterly, 10(1), pp. 73-102. (in Persian)
Kelliher, C., Richardson, J., & Boiarintseva, G. (2019). "All of work? All of life? Reconceptualising work-life balance for the 21st century", Human Resource Management Journal, 29(2), pp. 97–112.
Mas-Machuca, M., Berbegal-Mirabent, J., & Alegre, I. (2016). "Work-life balance and its relationship with organizational pride and job satisfaction", Journal of Managerial Psychology, 31(2), pp. 586–602.
McMillan, H. S., Morris, M. L., & Atchley, E. K. (2011). "Constructs of the work/ life interface: A synthesis of the literature and introduction of the concept of work/life harmony", Human Resource Development Review, 10(1), pp. 6–25.
Michel, A., Bosch, C., & Rexroth, M. (2014). "Mindfulness as a cognitive emotional segmentation strategy: An intervention promoting work life balance", Journal of Occupational and Organizational Psychology, 87(4), pp. 733–754.
Mirmohammadi, S.M. (2013). "The Role of Work-Life Balance in Changing Work Attitudes: Nurses of Selected Hospitals of Shahid Beheshti University of Medical Sciences", Welfare Planning and Social Development, 4(16), pp. 41-67. (in Persian)
Putnik, K., Houkes, I., Jansen, N., Nijhuis, F., & Kant, Ij. (2018). "Work-home interface in a cross-cultural context: a framework for future research and practice", The International Journal of Human Resource Management, pp. 1–18.
Rehman, S. & Azam Roomi, M. (2012). "Gender and work‐life balance: a phenomenological study of women entrepreneurs in Pakistan", Journal of Small Business and Enterprise Development, 19(2), pp. 209–228.
Stum, D. (2001). "Building the employee commitment pyramid", Strategy & Leadership, 29(4), pp. 4–9.
Thanacoody, R. P., Bartram, T., Barker, M., & Jacobs, K. (2006). "Career progression among female academics", Women in Management Review, 21(7), pp. 536–553.
Wayne, J. H., Grzywacz, J. G., Carlson, D. S., & Kacmar, K. M. (2007). "Work–family facilitation: A theoretical explanation and model of primary antecedents and consequences", Human Resource Management Review, 17(1), pp. 63–76.
Wilensky, H. L. (1960). "Work, careers and social integration", International Social Science Journal, 12, pp. 543–560.
Wu, T. & Chang, P.-C. (2020). "The impact of work–family programs on work–family facilitation and role performance: the dual moderating effect of gender", Asia Pacific Journal of Human Resources, 58(1), pp. 46–65.
Younesi, D., Ghasemi, A., & Mousavi Jed, M. (2015). "Investigating the effect of work-life balance on quality of life (Case study: Sanandaj hospitals)", Hospital Quarterly, 14(1), pp. 85-96. (in Persian)