شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای ریاکارانه در شرکت‌های دولتی ایران و ارائۀ راهکارهای مبتنی بر متون اسلامی: موردکاوی شرکت پالایش گاز پارسیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکدة مدیریت، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 استاد، دانشکدة مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

در این نوشتار نتایج بررسی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای ریاکارانه در شرکت‏های دولتی ایران ارائه و راهکارهای مبتنی بر متون اسلامی با رویکرد فرایند تحلیل سلسله‏مراتبی ارائه شده است. روش تحقیق مقاله از نوع توصیفی- پیمایشی و انتخاب خبرگان به صورت نمونه‏گیری قضاوتی است. بر اساس یافته‏های این پژوهش، خبرگان، درمجموع، چهارده عامل را در بروز رفتارهای ریاکارانه مؤثر تشخیص داده‏اند. بر مبنای نتایج فرایند تحلیل سلسله‏مراتبی، عوامل فردی، نسبت به عوامل سازمانی، تأثیر بیشتری در بروز رفتارهای ریاکارانه در سازمان دارد. ضمن اینکه در کل سیستم، «ماکیاولیسم بالا» دارای بیشترین تأثیر بوده است و «قانون‏گریزی مدیران» و «جو سکوت سازمانی»  دارای کمترین تأثیر بر بروز چنین رفتارهایی در سازمان بوده‏اند. در خصوص راهکارهای مبتنی بر آیات و روایات و متون اسلامی نیز اولویت‏بندی انجام گرفته است که به‌ترتیب اولویت عبارت‏اند از: بهره‏گیری از سیستم گزینش و ترفیع نیروی انسانی مبتنی بر شایسته‏سالاری؛ ترویج فرهنگ نقادی و نقدپذیری و پرهیز از تکلف و ثناگویی مبتنی بر امربه‏معروف و نهی از منکر؛ بهره‏گیری از نظام ارزیابی عملکرد مطلوب مبتنی بر پرهیز از پاداش و تنبیه ناروا؛ و مبارزه با ثناگویی و برخورد قاطع و قهرآمیز با ریاکاران و چاپلوسان.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. خمینی، روح‏الله (1371). شرح چهل حدیث، چ31، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (قدس سره).
  2. دست‏رنج، فاطمه (1389). آسیب‏شناسی اخلاقی از دیدگاه نهج‏البلاغه، فصل‏نامة پژوهش‏های نهج‏البلاغه، 8(30): 170ـ188.
  3. دشتی، محمد (1379). ترجمة نهج‏البلاغه، چ3، قم: مؤسسة فرهنگی و تحقیقاتی امیرالمؤمنین‏(ع).
  4. زمانی محجوب، حبیب (1390). مدیریت پیامبر اعظم(ص) در برابر فتنه‏های منافقان، حصون، 30: 6ـ 16.
  5. طبرسا، غلامعلی و معینی کربکندی، منصوره (1393). بررسی رابطة مدیریت تصویرپردازی و فرسودگی شغلی، فصل‏نامة علمی‏- پژوهشیمطالعاتمدیریت (بهبودوتحول)، 23(76): 157ـ 186.
  6. عباس‏پور، عباس، شیخی‏نژاد، فاطمه و رسته مقدم، آرش (1392). سنتز ادبیات سیاست‏های سازمانی، مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی، 6(23): 1ـ20.
  7. عباسی، سلیم، صمیمی، محسن، علی‏دوست قهفرخی، ابراهیم، احمدی، آرمان و حاتمی ناغانی، زهرا (1393). بررسی عوامل مؤثر بر تملق کارکنان و ارتباط آن با پیشرفت شغلی در ادارة کل ورزش و جوانان استان اصفهان، مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 4: 77ـ 88.
  8. فانی، علی‏اصغر، شیخی‏نژاد، فاطمه، دانایی‏فرد، حسن و حسن‏زاده، علیرضا (1393). کنکاشی پیرامون عوامل مؤثر بر شکل‏گیری رفتار سیاسی در سازمان، مدیریت دولتی، دورة 6(1): 151ـ174.
  9. قدسی‏پور، سیدحسن (1390). فرایند تحلیل سلسله‏مراتبی، چ9، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
  10. قربانی چوبقلو، صمد و صادقی عمروآبادی، بهروز (1390). اثرات اخلاق اسلامی بر فاکتورهای شغلی مبتنی بر مهندسی فرهنگی رفتار شهروندی سازمانی، ماهنامة مهندسی فرهنگی، 6(61 و 62): 29ـ 47.
  11. مشایخی، علینقی، فرهنگی، علی‏اکبر، مؤمنی، منصور و علی‏دوستی، سیروس (1384). بررسی عوامل کلیدی مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان‏های دولتی ایران: کاربرد روش دلفی، فصل‏نامة مدرس علوم انسانی، 42: 191ـ232.
  12. مشتاق، زینب (1385). خصوصیات یک مدیر لایق و شایسته از دیدگاه اسلام، توسعة مدیریت،72: 22ـ42.
  13. نصر اصفهانی، علی (1389). چاپلوسی در سازمان، مدیریت فرهنگ سازمانی، 22: 95ـ114.
  14. هادوی‏نژاد، مصطفی، دانایی‏فرد، حسن، آذر، عادل و خائف الهی، احمدعلی (1392). رفتارهای منافقانه در ارتباطات بینِ‏فردی سازمان، چشم‏انداز مدیریت دولتی، 13: 15ـ40.
  15. هادوی‏نژاد، مصطفی و امیرخانلو، مریم (1394). پرده‏برداری از نفاق در سازمان با به‏کارگیری پدیدارنگاری: فهمی از دریافت‏های متکثر، مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(1): 249ـ 278.
    1. Akiteng, C. (2007). The art of flattery. Retrieved from: www.searchwarp.com.
    2. Aryee, S., Deborah, Y.A. and Chay, Y.W. (1993). An investigation of ingratiation as a career management strategy: Evidence from Singapore, International Journal of Human Resource Management, 4(1): 191-212.
    3. Boxx, R. (2007). Avoiding the pitfalls of false flattery. Retrieved from: www.zanati.Co.za/newsletters.
    4. Effron, D.A. and Miller, D.T. (2015). Do as I say, not as I’ve done: Suffering for a misdeed reduces the hypocrisy of advising others against it, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 131, 16-32.
    5. Effron, D.A., Lucas, B.J. and O’Connor, K. (2015). Hypocrisy by association: When organizational membership increases condemnation for wrongdoing, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 130: 147-159.
    6. Ferris, G.R. and King, T.R. (1991). Politics in human resources decisions: A walk on the dark side, Organizational Dynamics, 20(2): 59-71.
    7. Focella, E.S., Stone, J., Fernandez, N.C., Cooper, J. and Hogg, M.A. (2016). Vicarious hypocrisy: Bolstering attitudes and taking action after exposure to a hypocritical in group member, Journal of Experimental Social Psychology, 62: 89-102.
    8. Gilbert, D.T. and Jones, E.E. (1986). Exemplification: The self-presentation of moral character, Journal of Personality, 54(3): 593-615.
    9. Gilby, T. (Ed.) (1979). Encyclopedic Dictionary of Religion. Washington, DC, Corpus Publications.
    10. Jones, E.E. (1964). Ingratiation, New York, Appleton-Century-Crofts.
    11. Kacmar, K.M. and Baron, R.A. (1999). Organizational politics: The state of the field links to related processes, and an agenda for future research. In F. G. R. (Ed.), Research in personnel and human resources management, Stamford, CT, JAI Press.
    12. Kacmar, K.M., Carlson, D.S. and Bratton, V.K. (2004). Situational and dispositional factors as antecedents of ingratiatory behaviors in organizational settings. Journal of Vocational Behavior, 65(2): 309-331.
    13. Kenny, B., Cristiane, P. and Manuela, A. (2014). The impact of flattery: The role of negative remarks Original Research Article, Journal of Retailing and Consumer Services, 21(2): 185-191.
    14. Linden, R.C. and Mitchell, T.R. (1988). Ingratiatory behaviors in organizational settings, Academy of Management Review, 13(4): 572-587.
    15. Lönnqvist, J-E., Irlenbusch, B. and Walkowitz, G. (2014). Moral hypocrisy: impression management or self-deception?, Journal of Experimental Social Psychology, 55: 53-62.
    16. Lönnqvist, J-E., Rilke, R.M. and Walkowitz, G. (2015). On why hypocrisy thrives: Reasonable doubt created by moral posturing can deter punishment, Journal of Experimental Social Psychology, 59: 139-145.
    17. McConnell, A. R., and Brown, C. M. (2010). Dissonance averted: Self-concept organization moderates the effect of hypocrisy on attitude change. Journal of Experimental Social Psychology, 46(2), 361-366.
    18. Poon, J.M.L. (2003). Situational Antecedents and Outcomes of Organizational Politics Perceptions, Journal of Managerial Psychology, 18(2): 138-155.
    19. Ralston, D.A. (1985). Employee ingratiation: The role of management. Academy of Management Review, 10(3): 477-487.
    20. Rustichin, A. and Villeval, M.C. (2014). Moral hypocrisy, power and social preferences, Journal of Economic Behavior and Organization, 107: 10-24.
    21. Stone, J. and Fernandez, N.C. (2008). To practice what we preach: The use of hypocrisy and cognitive dissonance to motivate behavior change, Social andPersonality Psychology Compass, 2(2): 1024-1051.
مجله علمی
دوره 16، شماره 2
تیر 1397
صفحه 305-325

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار